اردیبهشت
وبلاگ
اعتیاد به شیشه؛ عوارض مصرف و ترک
متامفتامین، کریستال و یا همان شیشه (Crystal)، محرکی از نوع آمفتامین است که تغییراتی در سرعت عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌کند. اعتیاد به شیشه در سال‌های اخیر گریبان‌گیر افراد زیادی شده است. قاچاقچیان با این شعار که شیشه مورفین ندارد پس اعتیادآور نیست مصرف آن را تبلیغ می‌کنند. اما واقعیت این است که شیشه یک ماده محرک بسیار اعتیادآور است که در حال حاضر درمان آن از مشکل‌ترین درمان‌های سوءمصرف مواد است. در ادامه این مقاله به علائم، عوارض مصرف و ترک شیشه می‌پردازیم.
شیشه چیست؟
شیشه یک نام غیرعلمی و رایج در میان جوانان است که گاها با نام‌های کرانک (Crank) ،آیس، مت (Meth) نیز شناخته می‌شود. مصرف این ماده باعث ایجاد هیجان، شادی و عدم احساس خستگی در فرد می‌شود. این ماده در دسته مت‌آمفتامین‌ها که نوعی محرک بوده و مصرف پزشکی دارند قرار دارد و دوزهای دارویی آن با نام ”دزوکسین” برای برخی بیماران مثل کسانی که دچار بیش‌فعالی هستند تجویز می‌شوند. گاها برخی افراد به دلیل عدم آگاهی کافی و با تصور اینکه این ماده در پزشکی نیز کاربرد دارد دست به مصرف آن می‌زنند. ولی شیشه نوع غیرقانونی مت‌آمفتامین است و برخلاف سایر مخدرها که منبع طبیعی دارند به‌صورت غیرمجاز در آزمایشگاه‌ها توسط افراد غیرمتخصص تهیه می‌شود و با اینکه ازنظر ساختار شیمیایی مشابه آمفتامین است ازنظر عملکرد کاملاً در تضاد با انواعی است که مصارف پزشکی دارند. این ماده عنوان قوی‌ترین نوع مت‌آمفتامین را نیز به خود می‌گیرد و اثراتی کاملا متفاوت بر مغز افراد می‌گذارد که این اثرات گاها برگشت‌ناپذیرند.
شیشه چطور به دست می‌آید؟
همانطور که در بالا اشاره شد شیشه نوعی از مت آمفتامین است بنابراین انتظار میرود ترکیبات شیمیایی مشابه با آمفتامین داشته باشد. به‌طورکلی می‌توانیم بگوییم ترکیب اصلی ماده (مت‌آمفتامین یا همان شیشه) از آمفتامین C9H13N گرفته شده است؛ ولی با توجه به اینکه شیشه به‌طور مصنوعی در آزمایشگاه‌های غیرمجاز تولید می‌شود، ترکیبات متنوعی به خود می‌گیرد. این ماده همانطور که از نامش می‌توان دریافت یک پودر کریستالی همانند خرده‌های شیشه می‌باشد که بی‌بو، سفید و تلخ بوده و می‌توان آن را به‌آسانی در الکل حل کرد و یا به‌صورت کریستال‌های شفاف یا به شکل سنگ‌های سفید براق و با رنگ مایل به آبی به فروش رساند.
این ترکیب در مجاورت با هوا اسید خود را به دلیل تبخیر از دست می‌دهد و شکل ظاهری متفاوتی به خود می‌گیرد. برای غلبه بر این مشکل اکثراً این‌گونه مواد را در بسته‌بندی‌های کوچک که درب آن نیز پلمپ باشد قرار می‌دهند. گرچه این ماده به دلیل تولید توسط افراد غیرمتخصص در شکل‌های متنوعی به بازار عرضه می‌شود.
نحوه مصرف شیشه
با توجه به اینکه شیشه در شکل‌های متفاوتی تولید می‌شود، نحوه مصرف آن نیز بسته به شکل آن متغیر است و می‌توان آن را اگر به شکل پودر است به‌صورت خوراکی و در شکل‌های دیگر به‌صورت استنشاقی، کشیدنی (تدخین) و یا در ترکیب با مایع به‌صورت تزریقی مصرف کرد؛ که باز بسته به نوع مصرف آن تأثیرات متفاوتی را روی افراد به‌جا می‌گذارد. به‌طور مثال تزریق نسبت به سایر روش‌ها خطرناک‌تر بوده و اثر آن نیز سریع‌تر ظرف بازه زمانی ۵ تا ۱۰ ثانیه در فرد با شدت بیشتری نمایان می‌شود، به‌طوری‌که از آن به‌عنوان ارگاسم روانی یاد می‌شود، اما پایداری این حالت کم است و در کل شاید چند دقیقه به طول انجامد.
در روش تدخین نیز اثرات مصرف در بازه زمانی کوتاه نمایان می‌شوند. به نوع قابل تدخین شیشه آیس و یا یخ نیز می‌گویند که آیس، درجه خلوص بالاتری دارد و توسط پایپی شیشه‌ای به مصرف می‌رسد و دود آن نیز فاقد بو است، گاها بعد از کشیدن آیس پس‌مانده آن را نیز جمع کرده و می‌کشند. البته در ارتباط با نحوه مصرف از طریق پایپ این روش بیشتر در خارج از ایران رواج دارد و در ایران اکثراً لامپ‌ها را جایگزین پایپ کرده‌اند، به این نحو که انتهای لامپ را همراه با محتویات داخل لامپ جدا می‌کنند و شیشه را داخل حباب لامپ که توخالی است می‌ریزند بعد وسیله‌ای لوله‌ای مثل لوله خودکار درون آن قرار داده و انتهای آن را نیز مسدود می‌کنند آنگاه آماده مصرف می‌شود.
در روش استنشاقی بازه زمانی بروز اثرات مصرف ۳ الی ۵ دقیقه است که این مدت‌زمان در روش خوراکی به ۱۵ الی ۲۰ دقیقه تغییر می‌یابد.
عوارض کوتاه‌مدت مصرف شیشه
مصرف شیشه همانند هرگونه مواد مخدر دیگری بسته به نوع مصرف و مقدار مصرف اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت زیادی را بر روی فرد می‌گذارد. ازجمله اثرات مصرف که در کوتاه‌مدت نمایان می‌شوند عبارتند از:
- هذیان گفتن؛
- افزایش دمای بدن؛
- افزایش فشارخون؛
- قرمزی چشم‌ها همراه با بزرگ شدن مردمک؛
- استفراغ، حالت تهوع و به‌هم‌خوردن عادات غذایی؛
- بی‌خوابی؛
- خشکى دهان؛
- افزایش سرعت تنفس؛
- سردردهاى شدید؛
- تعرق؛
- سرگیجه؛
- فشارخون بالا؛
- خشکی پوست؛
- ترک لب‌ها؛
- سیاهى رفتن چشم؛
- لرزش دست؛
- سرخوشى؛
- خشونت و رفتارهای پرخطر؛
- پرحرفی و تکرار حرف‌ها؛
- اختلال در گفتار؛
- اختلال و بی‌نظمی در عملکرد کلیه و ریه؛
- افزایش غیرعادی فعالیت جنسى.
معمولا شدت این علائم طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت کاهش می‌یابد.
عوارض بلندمدت مصرف شیشه
اثرات بلندمدتی که مصرف این‌گونه مواد بر سیستم‌های بدن می‌گذارد بسیار خطرناک‌تر و مهم‌تر از اثرات کوتاه‌مدت آن است. برای مثال موجب ضعف ایمنی بدن در برابر بیماری‌ها می‌شوند و فرد در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها زودتر دچار عفونت و بیماری می‌شود. همچنین مصرف مواد مخدر شرایط برخی بیماری‌ها مثل ایدز و هپاتیت را نیز بدتر می‌کند، نارسائی کلیه‌ها، پوسیدگی دندان‌ها، عوارض پوستی و… ازجمله اثرات بلندمدت مصرف هستند.
متاسفانه مصرف چند ماهه شیشه عوارضی بسیار بیشتر از مصرف چندین ساله هروئین به جای می گذارد. بسیاری از این عوارض برگشت ناپذیر بوده و مصرف شیشه علاوه بر علائم فیزیکی تاثیرات عمیق روانی به جای می گذارد. تا جاییکه بسیاری از این افراد تبدیل به بیماران روانی لاعلاج می شوند.
اثرات شیشه بر باروری
شیشه، باروری را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد. به‌طور مستقیم بر هورمون‌های جنسی که در باروری دخیل هستند اثر می‌گذارد. به این صورت که استفاده از کلسترول را که از واحدهای ساختاری هورمون‌های جنسی است محدود می‌کند. آنگاه تولید این هورمون‌ها را نیز با مشکل مواجه می‌کند. همچنین موجب ایجاد معایبی در دستگاه‌های تولیدمثل می‌شوند به‌طور مثال با التهاب لوله‌های منتقل کننده اسپرم باعث افزایش فرم غیرطبیعی اسپرم و همچنین مرگ زودرس سلول‌های سازنده اسپرم می‌شوند.
بعلاوه مصرف شیشه منجر به اختلالات بسیار جدی در کارکرد دریچه پروستات می‌گردد و منجر به دفع همزمان ادرار و اسپرم می‌شود. کوچک شدن و دردناک شدن بیضه‌ها از دیگر عوارض مصرف شیشه می‌باشد. همچنین با اثرگذاری بر روابط جنسی افراد مثل کاهش تمایلات جنسی در اثر استفاده مکرر به‌طور غیرمستقیم در میزان باروری افراد اثرگذار است.
کاربرد شیشه در داروهای پزشکی
امروزه به دلیل اینکه افراد را وابسته به مصرف داروهای لاغری کنند، از دوزهای مشخصی از شیشه در ساخت قرص‌های لاغری استفاده می‌نمایند که در صورت مصرف طولانی‌مدت این داروها، عوارضی شبیه به مصرف مستقیم شیشه در افراد پدیدار می‌شود.
همچنین داروی آمفتامین یا شیشه در درمان بیماری‌هایی چون بیش‌فعالی و اختلال نقص توجه و نارکولپسی (حمله خواب) نیز کاربرد دارد. این دارو بسیار اعتیادآور بوده و همانطور که در بالا ذکر شد مصرف بی رویه و بدون تجویز آن می‌تواند عوارض جبران ناپذیری داشته باشد.
روش‌های تشخیص اعتیاد به شیشه
یکی از روش‌های مطمئن و رایج برای تشخیص اعتیاد به شیشه و سایر مواد مخدر، انجام آزمایش و تست‌ها در آزمایشگاه‌ها و مراکز تشخیصی و درمانی است. بعلاوه می‌توان از کیت‌های تست اعتیاد استفاده کرد. این کیت ها دارای انواع مختلفی می باشند از جمله: تستهای اعتیاد تک‌کاره یا چندکاره.
فروشگاه اینترنتی هلثیوم عرضه کننده انواع تستهای اعتیاد مانند تست آمفتامین، متامفتامین، تست ۳ کاره اعتیاد، تست ۵ کاره، تست ۶ کاره، تست ۱۰ کاره اعتیاد و … می‌باشد. تستهای چندکاره برحسب نوع، قادر به تشخیص انوع مختلف مواد مخدر می‌باشند. این کیت‌ها از انواع تستهای ادراری می باشند.
همچنین جهت تشخیص می‌توان علائم فرد را مدتی تحت نظر قرار داد. این علائم که در بالا نیز اشاره شد گاها به قدری مشهود هستند که با نگاه به چهره فرد هم به‌راحتی می‌توان تشخیص داد که فرد شیشه مصرف کرده است. معمولا افرادی که شیشه مصرف می کنند علائمی چون خشم شدید، عدم تعادل، پارانوئید، هذیان و توهم را از خود نشان می‌دهند.
متاسفانه مصرف کنندگان شیشه بسیار مستعد ارتکاب انواع جرائم سنگین می باشند.
ترک شیشه
برای ترک شیشه اولین و مؤثرترین راه داشتن انگیزه ترک است؛ اگر فرد انگیزه کافی نداشته باشد یا درمان را نیمه ول می‌کند و یا دوباره به سمت ماده مخدر کشیده می‌شود. برای درمان اعتیاد به شیشه، داروی خاصی وجود ندارد و داروهایی که برای درمان تجویز می‌شوند داروهای کمکی مثل ضدافسردگی برای کاهش علائم ناشی از ترک هستند. همچنین باید توجه داشت که ترک شیشه و درمان کامل آن بسته به نوع، مدت و مقدار مصرف متفاوت است.
گاهی فرد در خانه و به‌صورت سرپایی درمان می‌شود و گاها نیاز به بستری در مراکز ترک اعتیاد دارد. بعد از درمان نیز فرد باید مدت‌ها تحت نظر روانپزشک قرار بگیرد تا اختلالات روانی ناشی از مصرف شیشه به‌طور کامل بهبود یابد و فرد دوباره به سمت مصرف بازنگردد. باید توجه داشت که ترک غیراصولی شیشه خطرات جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد و نباید دنبال سریع‌ترین و آسان‌ترین راه باشیم، روش‌های تدریجی درمان اکثراً مؤثر واقع می‌شوند.
به‌طورکلی استفاده از چندین روش به‌صورت همزمان و تدریجی، اثربخشی بهتری خواهد داشت. همچنین به دلیل تأثیراتی که مصرف شیشه بر عملکرد و ساختار مغز می‌گذارد درمان اعتیاد به شیشه پروسه طولانی و بسیار سختی می‌باشد که در اوایل درمان احتمال عود قابل‌توجهی دارد.
روان‌درمانی و مشکلات روانپزشکی مصرف‌کنندگان شیشه
مصرف مواد مخدری چون شیشه در طولانی‌مدت موجب پدیدار شدن اختلالات روانی می‌شود از جمله: روان پریشی، پارانوئید و توهم. این افراد در زمان خماری بسیار خطرناک بوده و ممکن است به اطرافیان و خانواده خود آسیب‌های جدی برسانند. بویژه به دلیل توهمات و پارانویا شدید در اثر مصرف طولانی‌مدت، بسیار مستعد این امر هستند. اکثرا دچار شک به همسرشان شده و همسر و فرزندانشان را آزار می دهند.
به همین دلیل استفاده از خدمات روانشناسی و روانپزشکی در حین ترک شیشه و تا مدت‌ها پس از ترک آن از ضروریات زندگی مصرف کنندگان این ماده مخدر است. فراموش نکنید که شیشه یکی از مخرب‌ترین و وابستگی‌زاترین مواد صنعتی تولید دست بشر بوده و ترک و درمان آن نیازمند صرف وقت، هزینه و اراده بسیار می‌باشد.
بسیاری از معتادان به شیشه در اثر مصرف طولانی‌مدت و آسیب‌های مغزی ناشی از آن عوارض روحی و روانی برگشت ناپذیری را تجربه می کنند که حتی پس از ترک هم تا پایان عمر در زمره بیماران روانی قرار گرفته و نیاز به درمان طولانی‌مدت و کنترل زیرنظر روانشناس و روانپزشک دارند.
شما می توانید جهت تهیه انواع تستهای تک‌کاره و چندکاره اعتیاد به فروشگاه تخصصی لوازم و تجهیزات پزشکی هلثیوم مراجعه کنید.