چست لید یا چست الکترود چیست؟
چست لید یا چست الکترود (Chest Lead) دقیقا همان چسب‌هایی هستند که نمونه آن‌ها را بارها در هنگام گرفتن نوار قلب یا در بخش مراقبت‌های ویژه بیماران دیده‌اید. این چسب‌ها یکی از مهم‌ترین لوازم جانبی سیستم‌های مانیتورینگ قلب و علائم حیاتی بوده و برای بررسی دقیق شرایط بیمار و ایجاد ارتباط میان بدن، سیم‌های رابط و دستگاه بسیار ضروری هستند.
معمولا در شرایطی ممکن است هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان یا حتی نوزادان به منظور اطلاع از علائم حیاتی از این چست لیدها برای اتصال سیم‌های دستگاه مربوطه به قفسه سینه بیمار استفاده شود.
این کاربرد ظاهری چست لید بود اما در واقع این چسب‌ها به گونه‌ای طراحی و ساخته شده‌اند که سیگنال‌های قلبی را در دستگاه مانیتورینگ نشان داده و به پزشک یا پرستار اجازه بررسی و کنترل علائم حیاتی بیمار را بدهند. به بیان دیگر چست لید پس از قرار گرفتن روی قفسه سینه و با استفاده از سیم‌هایی که به دستگاه مانیتورینگ وصل است، به پزشک این امکان را می‌دهد که قلب و شرایط آن را با استفاده از جریان‌های الکتریکی بررسی کند، زیرا چست لید سیگنال‌های قلب را از زوایای مختلف در صفحه نمایش نشان می‌دهد و شبیه به یک سنسور عمل می‌کند.
توجه: بدون چست لید، پزشک نمی‌تواند شرایط قلبی بیمار و علائم حیاتی را بررسی کند زیرا هیچ جریان الکتریکی بین سیم و دستگاه و بدن بیمار ایجاد نمی‌شود.
چست لیدها معمولا در دو نوع تولید می‌شوند:
چست لید مایع: این دسته از چست لیدها برای نشان دادن سریع سیگنال‌های قلب در شرایط اضطراری استفاده می‌شوند.
چست لید جامد: این نوع از چست الکترودها نیز برای افرادی که باید مدت زمان طولانی بستری شده و به صورت روزانه مانیتورینگ شوند (مانند بخش ICU و CCU) مناسب هستند.
نحوه کارکرد چست لید یا چست الکترود
همانطور که اشاره کردیم، چست لید نوعی چسب پزشکی است که روی قفسه سینه بیمار قرار گرفته و پزشک به کمک آن می‌تواند سیگنال‌های قلبی بیمار را مشاهده و بررسی کند.
چست لیدها انواع مختلفی داشته و می‌توانند از جنس کاغذ، فوم یا پلاستیک باشند. جنس چست لید باید به گونه‌ای بوده که در مقابل جریان الکتریکی مقاومت بسیار کمی داشته و سینگال‌ها را بدون پارازیت با استفاده از الکترودها و سیم‌های دستگاه برای مشاهده بهتر به مانیتور منتقل کند. پس از آن پزشک، متخصص، جراح یا پرستار می‌تواند اطلاعات دقیقی در مورد ضربان قلب یا میزان اکسیژن خون و موارد دیگر را بررسی کرده و در صورت نیاز اقدامات لازم را انجام دهد.
نحوه کارکرد چست لید به گونه‌ایی است که پس از چسبانده شدن روی قفسه سینه بیمار، سیگنال‌های ارسال شده از قلب را به کمک دکمه یا پوشش فلزی روی خود که معمولا از جنس نقره است، دریافت کرده و با استفاده از سیم رابط به مانیتور منتقل می‌کند.
نکته مهمی که در خصوص چست لیدها باید به آن توجه داشت، «یکبار مصرف بودن» این وسایل پزشکی است. علاوه بر این در شرایطی که بیمار باید طولانی مدت در بیمارستان بستری باشد، برای اطلاع دقیق از شرایط حیاتی بیمار چست لیدها با صلاحدید پزشک باید هر ۲۴ ساعت یکبار تعویض شوند.
چست لید کجا قرار می‌گیرد؟
معمولا برای دریافت بهترین سیگنال از طرف قلب چست لید را در محل‌های زیر قرار قرار می‌دهند:
V1 – چهارمین فضای بین دنده‌ای در لبه راست استخوان جناغ
V2 – چهارمین فضای بین دنده‌ای در لبه سمت چپ استخوان جناغ
V4 – پنجمین فضای بین دنده‌ای رو خط میان ترقوه‌ای
V3 – حد وسط بین لیدهای V2 و V4
V5 – در سطح افق لید V4 در خط قدامی زیر بغل
V6 – در سطح افقی لید V4 در خط میانی زیر بغل
دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی چیست؟
شاید اولین تصوری که با خواندن نام «دستگاه مانیتورینگ قلب» به ذهنتان می‌رسد همان صدای دینگ مانندی است که بارها در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان شنیده یا در تلویزیون دیده‌ایم.
دستگاه مانیتور علائم حیاتی، سیستمی است که تمامی علائم حیاتی بیمار را به صورت دائمی و مستمر نمایش می‌دهد. سیم‌های این دستگاه با استفاده از چست لید به نقاط مختلف بدن متصل شده و علائم حیاتی را با استفاده از سیگنال‌های دریافتی از الکترودهای روی چست لید در صفحه مانیتور نشان می‌دهند. علاوه بر این، زمانی که بیمار در شرایط نامناسب بوده یا دچار شوک و حمله شود، آلارم و هشدار لازم را به تیم پزشکی اعلام می‌کند.
از دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی برای بیمارانی که در وضعیت ناپایدار قرار دارند و دچار حمله‌های قلبی یا شرایط وخیم مانند تصادف‌های سنگین شده‌اند یا بیمارانی که در بخش ICU و CCU بستری هستند، استفاده می‌شود.
علاوه بر این از دستگاه مانیتورینگ قلب در حین جراحی و بخش نوزادان نیز استفاده می‌شود.
کاربردهای چست لید
بدون چست لید نمی‌توان شرایط قلب بیمار را بررسی کرد؛ بنابراین هر جایی که لازم به بررسی چنین موردی باشد از چست لید یا چست الکترود استفاده می‌شود. از مهم‌ترین کاربردهای چست لید که پیش از این هم به چند مورد آن اشاره کردیم، می‌توان موارد زیر را نام برد :
- گرفتن نوار قلب
- بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان
- حین عمل‌های جراحی سنگین
- تست‌های ورزش
- بعد از عمل جراحی
- بررسی کارایی و عملکرد مناسب عضلات قلب
- بخش مراقبت‌های ویژه
- اتصال دستگاه هولتر به بدن
- بخش اورژانس و آمبولانس‌ها
- نگهداری از بیماران دارای شرایط خاص در خانه
مهم‌ترین ویژگی‌های چست لید
ضروری‌ترین ویژگی این چسب‌های پزشکی، عدم ایجاد حساسیت روی پوست بیماران و حتی نوزادان نارس است. امروزه چست لیدها با آخرین تکنولوژی روز ساخته شده و فاقد هرگونه لاتکس و مواد PVC هستند، به همین دلیل هیچ گونه حساسیتی روی پوست بیماران ایجاد نمی‌کنند. همچنین این چست لیدها می‌توانند مدت زمان طولانی روی پوست قرار گرفته و خاصیت چسبندگی خود را از دست ندهند، اما همانطور که اشاره کردیم گاهی براساس نظر پزشک چست لیدها باید به صورت ساعتی تعویض شوند (این مورد بستگی به شرایط بیمار دارد). اما این تنها ویژگی چست لید نیست. از جمله ویژگی‌های دیگر این چسب‌های پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان تنفس پوست در هنگام استفاده
- مقاوم در مقابل نفوذ آب و مایعات
- قابلیت انتقال امواج کاردیوگرافی با کیفیت بسیار بالا
- مقرون به صرفه و یکبار مصرف
- مناسب جهت استفاده طولانی‌مدت
- تهیه شده در سایزهای مختلف برای کودکان و بزرگسالان
- عدم ایجاد احساس ناخوشایند مانند کشیدگی روی پوست بیمار
- عدم ایجاد حساسیت پوستی مانند قرمزی یا خارش
نکاتی که در مورد چست لید باید بدانید
سه نکته بسیار مهم در مورد چست لید یا همان چست الکترود وجود دارد که باید به آن دقت داشته باشید :
- چست لید بلافاصله پس از جدا شدن از روی پوست خاصیت چسبندگی و رسانایی خود را از دست می‌دهد به همین دلیل چست لید ، محصولی کاملا یکبار مصرف است.
- کیفیت و چسبندگی چست لید در نمایش نتایج دقیق بسیار تاثیر دارد. گاهی برخی از دستگاه‌های هولتر ۲۴ ساعته یا سیستم‌های مربوط به سنجش ورزشی و شرایط قلبی دچار پارازیت می‌شوند. این مورد به دلیل کیفیت پایین، عدم مرغوبیت و چسبندگی پایین چست لید است.
توجه: به دلیل اهمیت کیفیت و مرغوبیت چست لید در مشاهده علائم حیاتی و شرایط سلامتی بیمار، بهتر است همواره محصول پزشکی مورد نظر خود را از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های آنلاین معتبر لوازم پزشکی مانند «هلثیوم» خریداری کنید. به این ترتیب از اصالت کالای خریداری شده و کیفیت آن مطمئن خواهید بود.
- تعیین نوع چست لید برای کاردیوگرافی پیش از این به آن اشاره کردیم بر عهده پزشک است، در شرایطی ممکن است استفاده از نوع خاص چست لیدها باشد.