همه چیز درباره انواع دستکش های یکبار مصرف

دستکش های یکبار مصرف، لباس‌های ایمنی یکبار مصرفی هستند که برای پوشاندن دست در کارهای حساس مانند پزشکی، کار با مواد شیمیایی و… مورد استفاده قرار می‌گیرند و در محیط‌های مختلف از دست‌ها در برابر آسیب‌های فیزیکی و آلودگی توسط مواد شیمیایی و میکروب‌ها محافظت می‌کنند. دستکش‌های یکبار مصرف پزشکی انواع مختلفی دارند و در ساخت آن‌‌ها متریال‌ گوناگونی به کار می‌رود. همچنین این دستکش‌ها دارای مدل و سایزهای مختلفی نیز هستند. دستکش‌های یکبار مصرف که به دستکش پزشکی نیز شناخته می‌شوند، بسته به جنسی که دارند، برای طیف وسیعی از کارها مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر می‌خواهید بیشتر در مورد دستکش های یکبار مصرف پزشکی بدانید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

تاریخچه دستکش پزشکی

جامعه پزشکی اولین دستکش پزشکی را در اواخر قرن نوزدهم به دنیا معرفی کرد. متخصصان پزشکی دریافتند که برای محافظت از دستان خود در برابر عفونت باکتریایی هنگام رسیدگی به بیماران خود به دستکش ایمنی نیاز دارند. دستکش های پزشکی، یکبار مصرف هستند. این دستکش‌های یکبار مصرف تا اواخر قرن بیستم، زمانی که توسط سایر صنایع بهداشتی و صنعتی پذیرفته شدند، جزء اصلی جامعه پزشکی باقی ماندند. اما در حال حاضر دستکش‌های پزشکی برای استفاده در محیط‌های صنعتی، خانه و محیط‌های تجاری به صورت انبوه تولید می‌شوند، که برخی از صنایع حساس مانند بخش غذا و تغذیه دارای قوانین اجباری برای استفاده از آن‌ها هستند.

کاربردهای دستکش

کاربردهای دستکش یکبار مصرف به اندازه افرادی که از آن استفاده می‌کنند متنوع است. برخی از موقعیت‌هایی که نیاز به استفاده از دستکش یکبار مصرف دارند و یا بهتر است از آن استفاده کنیم عبارتند از:

• زمانی که پوست با مواد شیمیایی یا محرک‌های پوستی تماس پیدا می‌کند؛
• هنگامیکه پوست با مایعات بدن مانند خون، استفراغ، ادرار، مدفوع یا مخاط تماس پیدا می‎کند؛
• برای محافظت از دیگران در برابر باکتری‎ها یا میکروب‌های روی دست‎های مراقبان پزشکی و سلامت؛
• هنگام کار با موادی که می‌تواند به پوست دست‎ها آسیب وارد کند؛
• هنگام دست زدن به وسایلی که ممکن است در اثر موادی که دارند به پوست آسیب بزنند؛
• هنگام رسیدگی به موارد ناشناخته یا تعریف نشده؛
• برای محافظت در برابر سوختگی، بریدگی، ساییدگی و صدمات مشابه؛
• برای بهداشت عمومی، راحتی یا ترجیح شخصی.

موارد ذکر شده تنها بخشی از موارد استفاده از دستکش‌های یکبار مصرف پزشکی است. اگر چه این محصول در ابتدا محدود به بخش پزشکی بود، اما دستکش‌های یکبار مصرف در حال حاضر در محیط‌های مختلف که دارای مواد شیمیایی یا ترکیبات بالقوه خطرناک دیگر است، کاربرد دارد. امروزه بسیاری از مشاغل را مشاهده می‌کنید که در حرفه خود از دستکش یکبار مصرف استفاده می‌کنند. نمونه بارز استفاده از دستکش در مشاغل زیر است:

• پزشکان؛
• شیمیدانان؛
• پرستاران؛
• پیراپزشکان؛
• تکنسین‌های آزمایشگاهی؛
• مددکاران اجتماعی؛
• جراحان؛
• صنعتگران؛
• پلیس‌ها؛
• نقاشان؛
• هنرمندان خالکوبی؛
• سرآشپزها؛
• نظافتچی‌ها؛
• کارگران شهرداری؛
• پستچی‌ها.

در سال‌های گذشته به دلیل شیوع بیماری همه‌گیر کرونا دیگر استفاده از این دستکش‌های یکبار مصرف پزشکی محدود به مشاغل نیست و همه اقشار جامعه برای مبتلا نشدن به بیماری از این دستکش‌ها استفاده می‌کنند.

انواع دستکش ها

دستکش های پزشکی عموما به دو دسته دستکش های معاینه و دستکش های جراحی تقسیم می‌شوند. دستکش های معاینه از جنس لاتکس، وینیل، نیتریل و نایلونی هستند. دستکش‌های جراحی هم دارای جنس‌های متفاوتی هستند اما امروزه اکثرا از جنس لاتکس تولید می‌شوند. نکته مهم در مورد دستکش های جراحی استریل بودن آنهاست. اما دستکش های معاینه لزوما استریل نیستند و این امر بستگی به کاربرد آنها دارد.

• دستکش جراحی

هدف اصلی دستکش‌ های جراحی این است که به عنوان یک مانع محافظتی برای جلوگیری از انتقال احتمالی بیماری‌ها بین متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و بیماران در طی مراحل جراحی عمل کنند. تفاوت بین دستکش‌های جراحی و دستکش‌های معاینه پزشکی عبارتند از:

• تولید کنندگان دستکش‌های جراحی ملزم به رعایت سطح بالاتری از استانداردهای کیفی هستند.
• دستکش‌های جراحی استریل هستند و بصورت جفت بسته‌بندی می‌شوند.
• دستکش‌های جراحی محدوده اندازه دقیق‌تری نسبت به دستکش‌های معاینه پزشکی دارند. دستکش‌های معاینه پزشکی به جلوگیری از آلودگی بین مراقبان و بیماران کمک می‌کند. این دستکش‌ها در طی مراحلی که نیاز به شرایط استریل ندارند، به عنوان مثال خون‌گیری و برای آزمایش خون استفاده می‌شوند. برخی از این دستکش‌ها همچنین می‌توانند از فرد پوشنده در برابر آسیب‌های ناشی از مواد شیمیایی یا دارویی خطرناک محافظت کنند.

دستکش‌های جراحی لاتکس طبیعی برای اولین بار در سال ۱۸۹۰ مورد استفاده قرار گرفتند. بعدها استفاده از آن‌ها به طور چشمگیری افزایش یافت؛ زمانیکه دستکش‌های لاتکس به طور گسترده‌ای برای جلوگیری از انتقال عفونت‌ از طریق خون، مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) توصیه شد.

بروز واکنش‌های آلرژیک به لاتکس به سرعت در میان بیماران و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی در دهه ۱۹۹۰ افزایش یافت. از آن زمان، مواد دستکش مصنوعی جدیدی (دستکش نیتریل) معرفی شدند که دارای خواص متفاوتی از نظر استحکام، راحتی و حساسیت هستند. با این حال، اکثر دستکش‌های جراحی هنوز از لاتکس ساخته می‌شوند و این امر به دلیل خاصیت کشسانی و حساسیت لمسی بسیار بالای دستکش های لاتکس است.

• دستکش لاتکس Latex

دستکش‌ لاتکس زمانی استاندارد طلایی در دستکش‌های یکبار مصرف برای بسیاری از صنایع بود. لاتکس، ساخته شده از لاستیک طبیعی، دارای ویژگی‌های بسیاری است که این ترجیح را توجیه می‌کند. در زیر به برخی از این ویژگی‌ها اشاره شده است:

• در برخی از کارها نیاز به استفاده از دستکشی است که علاوه بر حفظ سلامت پوست، حس لامسه فرد را نیز در کار درگیر کند. لاتکس به دلیل اینکه نازک است این امکان را در اختیار فرد قرار می‌دهد.
• دستکش لاتکس در برابر انتقال ویروس‌ها و باکتری‌های بیماری زا مقاوم است و گزینه مناسبی جهت استفاده‌های پزشکی در خانه یا مراکز درمانی می‌باشد.
• برای استفاده‌های طولانی‌مدت مناسب‌ترین گزینه است.
• از مواد طبیعی ساخته می‌شود و به همین دلیل قابل تجزیه در محیط زیست بوده یا اصطلاحا زیست تخریب پذیر می‌باشد.
• دستکش لاتکس را می‌توان با الکل ضدعفونی کرد.

اما لاتکس محدودیت‌هایی نیز ایجاد می‌کند. یکی از محدودیت‌های لاتکس این است که بسیاری از افراد واکنش‌های آلرژیک به آن را تجربه می‌کنند یا به مرور زمان نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند. استفاده از دستکش لاتکس در برخی کشورها به دلیل این واکنش‌های آلرژیک ممنوع شده است.

• دستکش نیتریل Nitrile

یکی از انتخاب‌های محبوب بسیاری از صنایع برای محافظت در برابر انواع مختلفی از مواد شیمیایی و سایر مواد خطرناک، دستکش‌ های نیتریل است. این دستکش‌ها مقاوم هستند و همچنین خواص کشسانی خوبی دارند. نیتریل با استفاده از لاستیک مصنوعی ساخته شده است، و آن را به یک انتخاب عالی برای کسانی تبدیل می‌کند که به لاتکس آلرژی دارند، زیرا حاوی هیچ پروتئین مشابهی نیست که بتواند واکنش پوستی تحریک شونده ایجاد کند. برخی از ویژگی‌های این دستکش به شرح زیر است:

• مهم است که قبل از کار با مواد شیمیایی خطرناک برای پوست، مقاومت شیمیایی موجود در دستکش‌هایی را که خریداری می‌کنید بسنجید. لاستیک نیتریل در برابر طیف وسیعی از مواد شیمیایی از جمله داروهای شیمی درمانی و سیتوتوکسیک مقاوم است اما حتما قبل از استفاده، مجدداً مقاومت دستکش یکبار مصرف نیتریل را بررسی کنید.
• دستکش‌های نیتریل بدون استفاده از شتاب‌دهنده‌های لاستیک چون تیورام‌ها تولید می‌شوند که خطر حساسیت پوستی و آلرژی شیمیایی نوع IV را کاهش می‌دهد.
• نیتریل علاوه بر صنعت پزشکی در صنایع برق هم کاربرد دارد. هنگام کار با الکتریسیته (تا حداکثر ۴۰۰ ولت) می‌توان از دستکش نیتریل استفاده کرد زیرا الکترون‌های موجود در لاستیک نیتریل آنچنان به هم فشرده هستند که براحتی جدا نمی‌شوند و به عنوان یک عایق در برابر جریان الکتریسیته عمل می‌کنند به همین دلیل انتخابی ایده‌آل در ساخت تجهیزات حفاظت فردی و ایمنی و عایق سیم‌های برق هستند.
• دستکش های نیتریل عموما قابل بازیافت بوده و بسیاری از انواع آن قابل تجزیه در محیط زیست می‌باشد. اگرچه نظر به اینکه این دستکش‌ها از لاستیک مصنوعی ساخته می‌شوند، در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد. بعلاوه بسیاری استدلال می‌کنند که این مواد در حین پروسه تجزیه، گاز متان تولید می‌کنند که یکی از گازهای گلخانه‌ای و مضر برای محیط زیست است.
• دستکش نیتریل قابل ضدعفونی با الکل اتانول است.
• دستکش نیتریل هم مانند دستکش لاتکس می‌تواند از انتقال ویروس‌ها و باکتری‌های مضر و بیماری زا جلوگیری کند.
• دستکش نیتریل قابلیت کشسانی کمتری نسبت به دستکش لاتکس و بیشتری نسبت به دستکش وینیل دارد.
• دستکش نیتریل در برابر پارگی و سوراخ شدگی مقاومت بیشتری نسبت به دستکش لاتکس دارد.
• دستکش نیتریل مقاوم در برابر بسیاری از مواد شیمیایی است.
• دستکش نیتریل درآشپزخانه ها، مراکز پزشکی و بهداشتی و آزمایشگاه ها کاربرد دارد.
• اگرچه دستکش نیتریل به حفظ حس لامسه کمک می‌کند، اما جهت انجام کارهای ظریف و حساس بهتر است از دستکش لاتکس استفاده کنید.

• دستکش وینیل Vinyl

وینیل یک ماده مصنوعی، بدون پروتئین و غیرقابل تجزیه زیستی است که از پلی وینیل کلراید (PVC) و برخی نرم‌کننده‌ها ساخته شده است. برخی از ویژگی‌های دستکش‌ وینیل بشرح زیر است:

• به دلیل ترکیب نرم‌کننده با PVC، دستکش‌های وینیل هنگام لمس اشیاء، انعطاف‌پذیر، راحت و نرم هستند.
• دستکش‌های وینیل مقرون به صرفه بوده و همین امر آن‌ها را به انتخابی محبوب در زمینه‌هایی که مصرف و نیاز به دستکش بالا است، تبدیل می‌کند.
• دستکش‌های وینیل اغلب گشادتر از دستکش های لاتکس هستند، به دست نمی‌چسبند و به راحتی قابل تعویض هستند.
• با وجود قابلیت کشسانی نسبتا مناسبی که این نوع دستکش‌ها دارند، در مقایسه با دستکش های لاتکس ضخیم‌تر بوده و مناسب کارهای حساس که نیاز به ظرافت حرکتی و مهارت بالای دست (مانند جراحی) دارد، نمی‌باشند.
• قابلیت کشسانی دستکش های وینیل کمتر از دستکش های نیتریل و لاتکس است.
• به دلیل ضخامت بیشتر مقاومت بالاتری در برابر سوراخ شدن، پارگی و سایش دارند.
• دستکش های وینیل مناسب استفاده در آشپزخانه‌ها، آرایشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و مراکز درمانی است.
• دستکش های وینیل در صورت تماس با الکل نسبت به باکتری‌ها و عوامل عفونی نفوذپذیر خواهند بود.
• به طور کلی دستکش های وینیل مقاومت چندانی در برابر نفوذ ویروس‌ها، باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا ندارد و بیشتر در برابر مواد اسیدی، بازی و روغنی مقاوم است.
• دستکش های وینیل برای استفاده کوتاه مدت مناسب هستند.
• معمولا سفید یا بی‌رنگ هستند.

• دستکش نایلونی

دستکش نایلونی یکی دیگر از انواع دستکش‌های یکبار مصرف است. جنس این دستکش از مواد پلی اتیلن ساخته شده و به همین دلیل با نام دستکش پلی اتیلن نیز شناخته می شود. دستکش‌های پلی اتیلن از پلاستیک شفاف تشکیل شده‌اند. برخی از ویژگی های این دستکش ها بشرح زیر است:

• این دستکش ها از مقاومت بالایی برخوردار نیستند و به راحتی پاره شده و آلودگی‌ها را انتقال می‌دهند به همین دلیل برای انجام امور پزشکی چندان مناسب نیستند اگرچه جهت انجام معاینات ساده و کم خطر می‌توان از آنها استفاده کرد اما در تماس با مواد عفونی یا مایعات بدن مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
• دستکش‌های پلی اتیلن یکبار مصرف عموما برای جابجایی مواد غذایی و کارهای سبک طراحی شده‌اند و اغلب در اغذیه فروشی‌ها و سایر مراکز تهیه غذا استفاده می‌شوند.
• این دستکش‌ها قابل بازیافت می‌باشند.
• در برابر میکروب‌ها و ویروس‌ها نفوذپذیرند.
• بدون لاتکس و سبک وزن هستند.
• عموما فری سایز هستند.
• قابلیت کشسانی ندارند.
• ضد آلرژی بوده و برای استفاده در زیر دستکش‌های لاتکس مناسب هستند.
• قابل ضدعفونی با الکل نمی باشد و نفوذپذیری آن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها بشدت افزایش می‌یابد.
• غیراستریل و بدون پودر هستند.

• دستکش شیمی درمانی

دستکش‌های شیمی درمانی دستکش‌های یکبار مصرفی هستند که استاندارد ASTM D6978 را برای ارزیابی مقاومت دستکش‌های پزشکی در برابر نفوذ داروهای شیمی درمانی دارند. فقط دستکش‌های یکبار مصرفی که دارای گواهی ASTM D6978 هستند باید در محیط‌هایی که احتمال تماس با مواد شیمی‌درمانی وجود دارد استفاده شود. معمولا استفاده از دستکش نیتریل جهت حفاظت در برابر مواد و داروهای شیمی درمانی بهترین گزینه است و پس از آن دستکش لاتکس قابل استفاده است. می‌توان جهت افزایش محافظت موارد زیر را انجام داد:

• دو دستکش را روی هم پوشید؛
• از دستکش‌های ضخیم‌تر استفاده کرد؛
• دستکش‌ها را مداوم تعویض کرد.

استفاده از دستکش های وینیل به هیچ وجه توصیه نمی‌شود زیرا در برابر نفوذ داروهای شیمی‌درمانی مقاوم نیستند.

• دستکش نئوپرن Neoprene

نئوپرن یا پلی کلروپرن نوعی لاستیک مصنوعی است که از پلیمریزاسیون کلروپرن تهیه می‌شود. دستکش های نئوپرن در برابر مواد شیمیایی قوی مانند اسیدها، بازها و حلال‌ها و نیز حرارت زیاد مقاومت بالایی را نشان می‌دهند. این دستکش‌ها اغلب در رنگ مشکی و گاها سبز تولید می‌شوند و در صنایع خودرو، برق، کامپیوتر و پزشکی کاربرد دارند. همچنین از دستکش‌های نئوپرن در ترکیب با پارچه دستکشی تولید می‌شود که در طبیعت‌گردی، دره نوردی، غواصی و غارنوردی نیز استفاده می‌شود.

نکات مهم در انتخاب دستکش های پزشکی

• استریل یا غیر استریل بودن دستکش

اگر یک دستکش طبق استانداردهای استریلیزاسیون خاصی که FDA ارائه می‌دهد استریل شده باشد و با آن مطابقت داشته باشد، به عنوان یک دستکش استریل طبقه‌بندی می‌شود. دستکش‌هایی که به عنوان “استریل” شناخته می‌شوند، معمولاً توسط سازنده با اکسید اتیلن یا اشعه گاما برای از بین بردن میکروب‌ها استریل می‌شوند. اما هنوز باید توسط FDA آزمایش شوند تا اطمینان حاصل شود که استریل شده‌اند و سطح تضمین مورد انتظار FDA را برآورده می‌کنند.

• شاخص AQL

سازمان غذا و داروی آمریکا FDA)) جهت بررسی کیفیت دستکش‌های یکبار مصرف پزشکی استانداری به نام AQL (Acceptable Quality Level) تعیین کرده است.

یکی از مرسوم‌ترین روش‌ها جهت تست AQL در دستکش های پزشکی، تست نشت و سوراخی است. بدین صورت که داخل دستکش را با یک لیتر آب پر کرده و مچ دستکش را می‌بندند و آن را بصورت وارونه آویزان می‌کنند.

AQL بصورت درصدی از نسبت تعداد دستکش‌های معیوب به تعداد کل نمونه‌های ارزیابی شده در تست‌های کنترل کیفی، تعریف می‌شود. برای محصولات حساس پزشکی این مقدار باید کمترین میزان ممکن باشد. در واقع هرچه AQL کمتر باشد، دستکش کیفیت بالاتری دارد.

دستکش های جراحی و استریل دارای AQL 1 تا ۱٫۵ هستند. این مقدار در دستکش‌های غیر استریل و دستکش های معاینه می‌تواند بین ۱٫۵ تا ۲٫۵ قرار گیرد. دستکش‌های با AQL بالاتر معمولا در صنایع بکار می روند و کاربرد پزشکی ندارند.

• پودری، بدون پودر یا کم پودر بودن دستکش

دستکش‌ها علاوه بر موارد گفته شده در بالا دارای انواع پودری، بدون پودر و کم پودر نیز هستند. دستکش‌های یکبار مصرف بسته به اینکه دارای پودر روان‌کننده مانند نشاسته ذرت، پودر Lycopodium یا تالک هستند، می‌توانند پودری یا غیرپودری باشند. پودر نشاسته ذرت مدت‌هاست که روی دستکش‌های لاتکس به‌عنوان روان‌کننده برای تسهیل در پوشیدن دستکش استفاده می‌شود. نشاسته ذرت یا پودرهای دیگر توسط برخی از تولیدکنندگان برای سهولت برداشتن دستکش از قالب نیز استفاده می‌شود. برای دستکش‌های بدون پودر، این پودر پس از شستشو پاک می‌شود. به همین دلیل دستکش های بدون پودر معمولا گران‌تر از دستکش های پودر دار هستند زیرا پودر دستکش باید طی فرآیندی پاک شود.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) توصیه کرده است که دستکش‌های بدون پودر حاوی بیش از ۲ میلی‌گرم پودر باقیمانده و دستکش‌های پودری (پودر دار) بیش از ۱۲۰ میلی‌گرم پودر نباشند. علت استفاده از این پودرها در دستکش لاتکس کم کردن حساسیت آلرژیک نسبت به دستکش‌های لاتکس است. بعلاوه پودر منجر به سهولت در پوشیدن دستکش نیز می‌شود.

همچنین دستکش های جراحی دارای انواع بدون پودر، پودری و کم پودر هستند. البته در جراحی‌های طولانی مدت اغلب به دلیل امکان آلرژی به پودر، از نوع بدون پودر استفاده می‌شود.

پودر دستکش های جراحی در سطح داخلی آن قرار دارد و به دلیل امکان ایجاد آلرژی در اثر تماس پودر با بافت‌های بدن در اعمال جراحی، سطح خارجی دستکش های جراحی پودری فاقد پودر می‌باشد.

• دستکش کلر دار و بدون کلر

برخی از افرادی که به دستکش های پودری حساسیت دارند، از دستکش های کلر دار استفاده می‌کنند. آغشتن دستکش به کلر به راحت‌تر پوشیدن آن کمک می‌کند.

از مزایای این دستکش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مقاومت بالا در برابر طیف وسیعی از مواد شیمیایی؛
• قابلیت ارتجاعی بالا.

معایب دستکش های کلر دار:

• بوی کلر؛
• ماندگاری کوتاه و طول عمر کمتر نسبت به دستکش های بدون کلر.

• جنس دستکش

دستکش‌های یکبار مصرف عمدتا از سه نوع ماده تولید می‌شوند: لاتکس، نیتریل و وینیل که جنس آن‌ها می‌تواند از مواد طبیعی یا مصنوعی ساخته شود. دستکش‌های لاتکس از لاستیک طبیعی تولید می‌شوند. لاتکس بسیار بادوام است و حساسیت لمسی بالایی دارند. از این رو جراحان برای روش‌های مختلف جراحی ترجیح می‌دهند از دستکش لاتکس استفاده کنند. عیب اصلی پوشیدن دستکش لاتکس این است که می‌تواند واکنش آلرژیک به مواد ایجاد کند. آلرژی به لاتکس باعث مشکلات پوستی مانند سوزش و قرمزی پوست می‌شود. بعلاوه دستکش‌های لاتکس محافظت نسبتا پایینی را در برابر برخی مواد شیمیایی، ارائه می‌دهند.

دستکش‌های نیتریل از پلیمر لاستیکی نیتریل مصنوعی تولید می‌شوند. این دستکش‌‌های یکبار مصرف محافظت بیشتری در برابر مواد شیمیایی نسبت به دستکش‌های لاتکس ارائه می‌دهند. ضمن اینکه همانند دستکش های لاتکس در برابر نفوذ باکتری و ویروس‌ها نیز مقاوم هستند. دستکش های نیتریل نرم هستند و در برابر سوراخ شدن و مواد شیمیایی مقاوم هستند.

دستکش‌های با جنس وینیل از پلیمر پلاستیکی مصنوعی پلی وینیل کلرید (PVC) ساخته شده‌اند. تولید دستکش های وینیل ارزان است و پوشیدن آن بسیار حس بهتری نسبت به بقیه دستکش‌ها دارد. این دستکش‌ها بدون لاتکس هستند، به این معنی که هیچ واکنش پوستی ایجاد نمی‌کنند. یکی از معایب وینیل این است که حساسیت لمسی پایینی دارد، بنابراین برای کاربردهای حساس چندان ایده‌آل نیست. وینیل همچنین دوام کمتری دارد و در مقایسه با لاتکس و نیتریل محافظت کمتری در برابر آلودگی‌های میکروبی ارائه می‌دهد.

• میزان قابلیت کشسانی دستکش

دستکش‌های یکبار مصرف متناسب با جنس و متریالی که در ساخت آن‌ها به کار رفته دارای قدرت کشسانی متفاوتی هستند. برای مثال قدرت کشسانی دستکش‌های حاوی لاتکس بیشتر از دستکش‌های وینیل و نیتریل است. این امر منجر می‌شود که دستکش لاتکس به دست کاملا بچسبد و به همین دلیل دستکش های لاتکس دارای بیشترین حساسیت لمسی بوده و حداکثر مانور حرکتی را برای انگشتان فراهم می‌کند. بنابراین همان‌طور که پیشتر اشاره شد دستکش لاتکس انتخاب اول افراد جهت انجام کارهای ظریف و با مهارت بالای انگشتان (مانند انواع اعمال جراحی) می‌باشد.

• میزان نفوذپذیری دستکش در برابر مواد شیمیایی

در حین استفاده از مواد شیمیایی، دستکش‌هایی استفاده می‌شوند که پوست افراد را در برابر آسیب‌های شیمیایی و یا ورود مواد مضر به جریان خون محافظت می‌کند. از آنجایی که خطر برای این افراد می‌تواند زیاد باشد، استانداردهایی برای انواع مختلف دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی طراحی شده است. تولیدکنندگان دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی باید محصولات خود را با استفاده از تست استاندارد ASTM F739 آزمایش کنند که روشی برای اندازه‌گیری نفوذ مایعات و گازها از طریق مواد محافظ است. پیروی از این استاندارد به تعیین مدت زمان موثر بودن دستکش‌ها و اینکه دستکش‌ها می‌توانند فرد را در برابر چه چیزی محافظت کنند، کمک می‌کند. در نتیجه هر دستکشی متناسب با اطلاعاتی که سازنده بر روی آن درج می‌کند درجه مقاومت متفاوتی در برابر مواد شیمیایی دارد.

همچنین استاندارد EN 374 یک استاندارد اروپایی است که مختص دستکش‌های محافظ شیمیایی می‌باشد. بر اساس این استاندارد:

• دستکش لاتکس مناسب تماس تصادفی در حین کار با مواد بیولوژیکی و برپایه آب می‌باشد در حالیکه فاقد مقاومت در برابر حلال‌های آلی است.
• دستکش وینیل پلی کلرید مناسب کار با پراکسیدها، چربی ها، اسیدها و روغن‌ها می‌باشد.
• دستکش نیتریل مناسب تماس تصادفی با برخی مواد شیمیایی مانند حلال‌ها، روغن و اسیدها می‌باشد.
• دستکش نئوپرن مناسب جهت تماس طولانی با اکثر مواد شیمیایی چون پراکسیدها، الکل‌ها، اسیدها و فنل‌ها می‌باشد اما مقاومت کمی در برابر هیدروکربن‌های هالوژنه و آروماتیک دارد.

• رنگ دستکش

دستکش‌های یکبار مصرف رنگ‌های مختلفی دارند. تولیدکنندگان رنگی اضافه می‌کنند که بر استحکام مواد تأثیر نمی‌گذارد اما هر دستکش را برای کار خاصی متمایز می‌کند که در ادامه شرح می‌دهیم:

• دستکش یکبار مصرف آبی

دستکش‌های آبی در تمام کاربردهای پزشکی و علمی رایج‌ترین هستند. معاینات پزشکی ضروری و پرستارانی که واکسن را تجویز می‌کنند، به دلیل سهولت در تهیه و هزینه‌های ارزان، از دستکش آبی استفاده می‌کنند. دستکش‌های آبی، لزوما در برابر داروهای شیمی‌درمانی و سایر مواد بسیار خورنده از پوست محافظت نمی‌کنند. به همین دلیل، دستکش‌های آبی برای کاربردهای اولیه پزشکی و علمی ایده آل هستند. دستکش های نیتریل در رنگ آبی، سبز و مشکی عرضه می‌شوند. توجه کنید که اگر دستکش آبی از نوع نیتریل باشد، در برابر مواد شیمی‌درمانی مقاومت مناسبی دارد. اما هر دستکش آبی لزوما نیتریل نیست. پس رنگ دستکش لزوما نشان‌دهنده نوع و جنس آن نیست.

• دستکش یکبار مصرف مشکی

دستکش‌های نیتریل سیاه توسط مکانیک‌ها، مجریان قانون، آشپزها و قنادها و در صنایع مختلف استفاده می‌شود که امکان دیده شدن سریع مواد سفید را فراهم می‌کند. هنرمندان تتوکار هم عاشق دستکش‌های نیتریل مشکی هستند زیرا به راحتی لکه‌های جوهر را پنهان می‌کند و مقاومت بالایی دارد.

• دستکش یکبار مصرف سفید

دستکش‌های سفید معمولا لاتکس هستند. زیرا لاستیک لاتکس طبیعی در فرآیند تولید سفید است. مواد دستکش مصنوعی مانند نیتریل را می‌توان برای تبدیل شدن به هر رنگی رنگ کرد، اما در مورد لاتکس طبیعی کمتر این اتفاق می‌افتد. لاتکس می‌تواند آلرژی را تحریک ‌کند و افزودن رنگ ممکن است واکنش‌های شدیدتری را ایجاد کند. با این حال تاکنون دستکش لاتکس صورتی برند OP-Perfect تولید و در بازار عرضه شده است. بعلاوه برخی دستکش‌های وینیل هم در رنگ سفید تولید می‌شوند. سفید بودن دستکش‌ خواه لاتکس یا غیره، کمک می‌کند تا هر زمان که پارگی در دستکش ایجاد شد متوجه شویم.

همچنین در اتاق‌های استریل پزشکی عموما از دستکش‌های سفید استفاده می‌کنند، زیرا دیدن مواد روی دستکش‌ها بسیار مهم است. در اتاق عمل نیز ممکن است به همین دلیل از دستکش‌های سفید استفاده کنند، اگرچه خون به سرعت در تمامی دستکش‌های رنگ روشن ظاهر می‌شود و قابل مشاهده است.

• دستکش یکبار مصرف سبز

دستکش‌های یکبار مصرف سبز توسط متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مانند پزشکان، پرستاران، متخصصان مراقبت در منزل و جراحان استفاده می‌شود. بیمارستان‌ها و اتاق‌های معاینه ممکن است دارای دستکش‌های یکبار مصرف با رنگ‌های متنوع برای کاربردها و سطوح حفاظتی مختلف باشند. دستکش نیتریل سبز برند Nitex و دستکش نئوپرن سبز از جمله دستکش‌های پزشکی تولید شده به رنگ سبز هستند.

• دستکش یکبار مصرف صورتی

برخی دستکش های لاتکس به رنگ صورتی تولید می‌شوند که عمدتا تولید شرکت حریر و تحت برند OP-Perfect می‌باشد.

• حساسیت به دستکش

همان طور که ذکر شد بسیاری از افراد در برابر دستکش‌های لاتکس دچار حساسیت و آلرژی می‌شوند به همین دلیل بهتر است از انواع دیگر دستکش‌های یکبار مصرف مانند دستکش نیتریل و وینیل استفاده کنند. بعلاوه برخی افراد به پودر موجود در دستکش‌های پودری هم حساسیت نشان می‌دهند که شامل علائمی چون سوزش، خارش و قرمزی است.

• سایز دستکش

• سایزبندی دستکش های معاینه

دستکش‌های یکبار مصرف در اندازه‌های مختلف عرضه می‌شوند. اندازه‌ها از XS (بسیار کوچک)، S (کوچک)، M (متوسط)، L (بزرگ) تا XL (بسیار بزرگ) متغیر است.

• سایزبندی دستکش های جراحی

انتخاب سایز درست دستکش های جراحی اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا در صورت کوچک بودن سایز دستکش، ممکن است منجر به پارگی شود و در صورت بزرگ بودن، دستکش خوب روی دست نمی‌نشیند و می‌تواند منجر به انتقال میکروب‌ها و عفونت در اتاق عمل بین پزشک و بیمار شود. بعلاوه به دلیل ظرافت حرکات دست و نیاز به حفظ چابکی دست جراح، انتخاب صحیح سایز دستکش جراحی حیاتی است.

جهت اندازه گیری دستکش جراحی سایز دور دست را در پهن ترین ناحیه و بدون احتساب انگشت شصت یعنی کمی بالاتر از محل اتصال انگشت شصت با دست اندازه بگیرید. دقت کنید که اندازه‌گیری را روی دست غالبتان انجام دهید یعنی اگر راست‌دست هستید دست راستتان را و اگر چپ‌دست هستید دست چپتان را اندازه بگیرید. محبوب‌ترین سایز دستکش در بین مردان به ترتیب سایز ۷ و ۶/۵ و در بین زنان به ترتیب ۶ و ۵/۵ می‌باشد.

کدام دستکش برای پزشکان مناسب‌تر است؟

دستکش های لاتکس با داشتن قابلیت کشسانی بالا و حداکثر انتقال حس لامسه بیشترین فضای مانور را برای پزشکان در انجام کارهای با مهارت بالای پزشکی ایجاد می‌کنند و همچنین مقاومت خوبی در برابر انتقال میکروب‌ها و ویروس‌ها دارند اما در برابر موادشیمیایی چون اسیدها و بازها قابل نفوذتر از نیتریل و وینیل هستند.

در صنعت پزشکی، دستکش‌های نیتریل بهتر از دستکش‌های وینیل هستند. دستکش‌های نیتریل کیفیت بالاتری نسبت به دستکش‌های وینیل دارند و احتمال پاره شدن یا آسیب دیدن دستکش‌های نیتریل کمتر است پس در نتیجه محافظت بیشتری برای کادر درمان ایجاد می‌کند. دستکش‌های نیتریل از خطرات فیزیکی محافظت می‌کند. این دستکش‌ها یک مانع فیزیکی بین فرد و خطرات احتمالی ایجاد می‌کنند. دستکش‌های یکبار مصرف نیتریل می‌توانند از فرد در برابر باکتری‌ها، ویروس‌ها، میکروارگانیسم‌ها، خطرات زیستی، کثیفی و مواد شیمیایی محافظت کنند در حالیکه دستکش های وینیل محافظت چندانی در برابر ویروس‌ها و میکروب‌ها ندارند. بعلاوه دستکش های وینیل مناسب استفاده‌های کوتاه مدت در محیط‌های کم‌خطر بوده و به دلیل ایجاد حس لامسه ضعیف مناسب فعالیت‌های حساس و ظریف پزشکی نیستند اما از نظر اقتصادی ارزان‌تر از دستکش های نیتریل هستند.

بنابراین انتخاب دستکش مناسب تا حد زیادی بستگی به کاربرد آن در محیط‌های پزشکی و مراکز درمانی دارد. مثلا در جراحی‌ها دستکش لاتکس انتخاب اول است به ویژه نوع بدون پودر آن. اگر به لاتکس حساسیت دارید از دستکش نیتریل استفاده کنید. در مراکز شیمی درمانی انتخاب اول دستکش نیتریل است. در محیط‌های کم‌خطر پزشکی دستکش وینیل می‌تواند نیاز شما را برطرف کند.

همچنین در جدول زیر انواع دستکش‌های معاینه پزشکی و ویژگی‌های آن‌ها بطور خلاصه گردآوری شده است.

* اگرچه دستکش‌های نیتریل و وینیل فاقد لاتکس طبیعی هستند و مناسب افرادی هستند که به لاتکس آلرژی دارند، اما همچنان این امکان وجود دارد که افراد به برخی دیگر از ترکیبات به کار رفته در این دستکش‌ها و یا به پودر دستکش حساسیت نشان دهند.

** برخی دستکش‌های نایلونی قابل بازیافت (Recyclable) هستند اما قابل تجزیه در طبیعت (Biodegradable) نیستند.

خرید دستکش یکبار مصرف

در این مطلب به بررسی کامل و جامعی در مورد دستکش‎های یکبار مصرف پرداختیم و کاربردها و انواع آن را شرح دادیم. شما می‌توانید برای خرید انواع دستکش‌های یکبار مصرف به فروشگاه‌های لوازم پزشکی و یا فروشگاه‌های اینترنتی لوازم طبی و بهداشتی چون هلثیوم مراجعه کنید.