شاید شما هم بارها هنگام ملاقات اقوام، دوستان یا حتی بستری شدن در بیمارستان متوجه وسیله‌ای که با چسبی محافظ و پروانه‌ای شکل روی دست قرار می‌گیرد شده باشید. این وسیله همان «آنژیوکت» یا “I.V.Catheter” است که با نام «کاتتر» نیز شناخته می‌شود. این وسیله با چسب‌های مخصوصی به نام «چسب آنژیوکت» با نام پزشکی ” I.V. Dressing” در محل اتصال کاتتر و عروق فیکس و ثابت می‌شود. به دلیل شکل خاص این چسب‌ها به آن‌ها «پانسمان پروانه‌ای» نیز گفته می‌شود.
از آنجایی که آنژیوکت وسیله‌ای بسیار پرکاربرد در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است، لذا از چسب آنژیوکت نیز به منظور ثابت نگه داشتن طولانی مدت کاتتر در عروق نیز بسیار استفاده می‌شود. این چسب‌های کوچک کاربردهای فوق‌العاده‌ای دارند و استفاده از آن‌ها کمک بسیار زیادی به جلوگیری از بروز مشکلات جانبی در محل اتصال کاتتر و رگ‌های بیماران می‌شود.
آنژیوکت چیست؟
آنژیوکت یا کاتتر عروقی با نام پزشکی “I.V.Catheter” وسیله‌ای است که به صورت گسترده در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برای تزریق وریدی طولانی مدت استفاده می‌شود. آنژیوکت به وسیله سوزنی که در ورید بیمار قرار می‌گیرد، مایعات مورد نیاز، داروها و فراورده‌های خونی را به بدن فرد می‌رساند. زمانی که کاتتر آنژیوکت در ورید بیمار قرار گرفت سوزن یا همان نیدل از آنژیوکت خارج می‌شود و کاتتر در رگ بیمار باقی می‌ماند سپس با استفاده از یک چسب ضد حساسیت روی پوست بیمار محکم می‌شود و دیگر نیازی به رگ‌گیری نیست، کافی است در زمان مشخص ( معمولا هر ۹۶ ساعت یکبار) سوزن سرم توسط پزشک یا پرستار تعویض شود.
چسب آنژیوکت چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، برای ثابت نمودن کاتتر، اسکالپ وین یا آنژیوکت در محل وارد شده به عروق بیمار از چسب‌های ضد حساسیت ویژه‌ای استفاده می‌شود. چسب آنژیوکت، پانسمان پروانه‌ای یا پانسمان آماده نام این چسب‌های مخصوص اتصال و فیکس کردن آنژیوکت است. این چسب‌ها از مواد درجه مدیکال (Medical Grade) و کاملا استریل در دو نوع چسب‌های شفاف و غیر شفاف تولید می‌شوند.
این پانسمان نوعی پوشش استریل چسب دار وریدی بوده که دارای پدهای مخصوص است. شکل ظاهری این چسب‌ها نیز با سایر چسب‌های پزشکی متفاوت است و بال‌هایی شبیه به پروانه دارد که در اطراف سوزن آنژیوکت قرار گرفته و با پوشش قسمتی از دست مانع از تکان خوردن یا جدا شدن آنژیوکت یا اسکالپ وین به‌خصوص در بیمارانی که طولانی مدت در بیمارستان بستری هستند می‌شود.
چسب‌های آنژیوکت کاملا ضد حساسیت بوده و از الیاف بافته نشده (Non-woven) تولید می‌شوند. این چسب‌ها بافتی توری شکل و مشبک داشته که اجازه می‌دهند جریان هوا به خوبی در محل اتصال چسب و پوست بیمار انتقال یافته و مانع از بروز عفونت یا حساسیت‌های پوستی شوند. ساختار ویژه و مشبک چسب‌های آنژیوکت مزیت و برتری آن‌ها نسبت به سایر چسب‌های پزشکی است. این بافت ویژه مانع از ایجاد رطوبت در اطراف محل اتصال آنژیوکت و رگ شده که در نتیجه احتمال ایجاد عفونت را کاهش می‌دهد.
ویژگی‌های چسب آنژیوکت
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های چسب آنژیوکت استریل بودن آن و محافظت از محل اتصال اسکالپ وین، آنژیوکت، سوزن سرم یا کاتتر به عروق بیمار در مقابل میکروب‌ها و ویروس‌ها است. اشاره کردیم که این چسب‌ها علاوه بر قرار گرفتن دور محل اتصال کاتتر، قسمتی از دست را نیز پوشش می‌دهند، به همین دلیل میزان تماس محل تزریق با محیط آلوده بیمارستان كاهش می‌یابد که نقش بسیار مهمی در جلوگیری از ایجاد عفونت یا زخم در محل اتصال کاتتر است.
چسب‌های آنژیوکت در واقع پدهای جاذب ضدحساسیت با قدرت چسبندگی بالا بوده که به دلیل شکل ظاهری ویژه‌ای که دارند دقیقا روی محل نصب آنژیوکت فیکس شده و مانع از تکان خوردن سوزن اسکالپ وین در رگ یا خارج شدن آن می‌شوند. علاوه بر این برخلاف سایر چسب‌های پزشکی جدا کردن این چسب‌ها بسیار راحت بوده و در هنگام جدا کردن بیمار هیچ‌گونه درد حس نمی‌کند.
این چسب‌های پروانه‌ای شکل بافت سبک و کشسانی داشته و انعطاف‌پذیری بالای آن‌ها باعث شده به راحتی قابل استفاده روی تمامی اعضای بدن باشند و بیمار نیز به راحتی بتواند عضلات، دست‌ها یا سایر اندام خود را تکان داده و احساس سفتی، کشیدگی یا سختی در محل اتصال چسب و آنژیوکت یا اسکالپ وین نداشته باشد.
هر چند که حساسیت پوستی نسبت به چسب‌های پزشکی بسیار نادر بوده اما باز هم برخی از افراد و به خصوص نوزادان و کودکان به دلیل پوست حساسی که دارند، با استفاده از سایر چسب‌های پزشکی در محل اتصال کاتتر و رگ، دچار حساسیت‌های پوستی مانند اگزما، خارش، قرمزی یا راش و گاهی تاول می‌شوند. همانطور که اشاره کردیم چسب آنژیوکت ضد حساسیت است، بنابراین با استفاده از آن برای فیکس کردن آنژیوکت دیگر خبری از درماتیت پوستی یا خارش‌ها آزاردهنده نیست.
ضرورت استفاده از چسب آنژیوکت
پیش از این گفتیم که چسب‌های آنژیوکت بافتی مشبک و بسیار سبک داشته و بیشتر شبیه به پدهای ضد حساسیت با خاصیت چسبندگی هستند. این بافت مشبک اجازه چرخش و انتقال هوا بین پوست بیمار و محیط بیرون را فراهم می‌کند. سایر چسب‌های پزشکی چنین قابلیتی نداشته و اغلب باعث ایجاد رطوبت یا سفیدی زیر پوست بیمار می‌شوند. امکان تنفس پوست با استفاده از چسب آنژیوکت در محل اتصال کاتتر باعث عدم تجمع رطوبت و مشکلات جانبی مانند عفونت‌ها یا ایجاد زخم در محل وارد شدن سوزن به رگ می‌شود.
لازم به ذکر است که چسب‌های آنژیوکت با بافت مناسب و پد مانندی که دارند، حاوی پودر جاذب بوده و در صورت بروز خونریزی یا عفونت در محل اتصال آن را جذب کرده و خود به خود مانع از تجمع مایعات می‌شوند.
یکی دیگر از مواردی که استفاده از چسب آنژیوکت را ضروری می‌کند، اهمیت فیکس نگه داشتن آنژیوکت یا اسکالپ وین در رگ و عروق بیمار است. گاهی استفاده از سایر چسب‌های پزشکی برای فیکس نگه داشتن کاتتر چندان خوب عمل نکرده و علاوه بر ایجاد حساسیت و درد در هنگام جدا کردن، اسکالپ وین یا آنژیوکت را آن چنان که باید و شاید محکم در محل وارد شده به رگ نگه نمی‌دارند و باعث می‌شوند با تکان خوردن یا کمی دستکاری آنژیوکت و سوزن آن خارج شده و بیمار برای کارگذاری دوباره متحمل درد بسیاری شود. قدرت بالای فیکس نگه داشتن چسب آنژیوکت در محل اتصال کاتتر باعث شده تا این محصول به خصوص در بخش کودکان و اطفال بسیار کاربرد داشته باشد.
در ضمن باید اشاره کرد که تکان خوردن و عدم ثابت ماندن آنژیوکت در رگ بیمار باعث ایجاد درد و ناراحتی بسیار زیاد بیمار و افزایش احتمال وارد شدن میکروارگانسیم‌ها به جای زخم تزریق و بروز عفونت و تورم‌های دردناک می‌شود. از آنجایی که می‌دانید اسکالپ وین مستقیم با عروق داخلی در ارتباط است، لذا ثابت نگه داشتن کاتترهای عروقی با استفاده از چسب مخصوص آنژیوکت اهمیت بسیار بیشتری می‌یابد.
کودکان به دلیل تحرک بالا و مقاومت و ترس از وارد شدن سوزن یا آنژیوکت به رگ معمولا محل اتصال سوزن و چسب را بسیار دستکاری می‌کنند، استفاده از چسب مخصوص آنژیوکت برای کودکان علاوه بر عدم ایجاد حساسیت روی پوست ظریف آن‌ها، با پوشش بخشی از دست و ثابت نگه داشتن سوزن و آنژیوکت در رگ مانع از خارج شدن دوباره کاتتر از عروق ظریف آن‌ها می‌شود.
کاربردهای چسب آنژیوکت
از چسب‌های آنژیوکت به صورت گسترده برای فیکس کردن محل تزریق در بخش‌های قلب و ارولوژی، دیالیز، بخش اطفال و کودکان نارس، ICU و CCU و به ویژه در آمبولانس‌ها که به دلیل تکان زیاد امکان خارج شدن اسکالپ وین یا کاتتر و کانولا از عروق بیمار وجود دارد، استفاده می‌شود.
از آنجایی که این چسب‌ها انعطاف پذیری بسیار بالا و قدت چسبندگی قویی دارند، لذا می‌توان برای فیکس کردن کاتترهای عروقی روی بازو، سر، پا یا نقاط پر چین و چروک بدن سالمندان و نوزادان استفاده کرد.
مزیت‌های استفاده از چسب آنژیوکت
- ساخته شده از مواد پلی اتیلن درجه مدیکال
- ضد آب
- استفاده آسان
- کاملا استریل
- امکان نفوذ هوا و جلوگیری از تعریق اضافی پوست
- دارای پد جاذب استریل جهت جذب خون و ترشحات محل تزریق
- کاملا ضد حساسیت
- مناسب برای تمامی پوست‌ها
- دوام بسیار بالا
- قابل استفاده برای فیکس کردن کلیه پانسمان‌ها
- مناسب برای فیکس کردن کاتتر در عروق نوزادان و سالمندان
- مناسب برای پوست‌های بسیار حساس
راهنمای استفاده از چسب آنژیوکت
ابتدا وسایل مورد نیاز یعنی آنژیوکت با سایز مناسب بیمار، چسب آنژیوکت، پد الکلی، تورنیکت و سرم نمکی را آماده کنید. برای استفاده از چسب آنژیوکت، ابتدا باید با نحوه کار گذاشتن کاتتر عروقی یا آنژیوکت آشنا باشید. توجه کنید که کار گذاشتن آنژیوکت کار فرد آموزش دیده، پزشک یا پرستار است و در صورتی که تخصصی در این زمینه ندارید، هرگز شخصا اقدام به کار گذاشتن آنژیوکت نکنید.
- پس از این که پزشک یا پرستار محل و تزریق و رگ را مشخص نمود، باید گارو را روی بازو بسته و محل تزریق را با پد الکلی استریل کند.
- چسب آنژیوکت را از بسته بندی خارج کنید.
- محافظ سر سوزن را برداشته و آنژیوکت یا کاتتر را وارد رگ بیمار کنید.
- اگر در انتهای چسب آنژیوکت خون مشاهده گردید، مقداری از سوزن آنژیوکت را از داخل قسمت پلاستیکی خارج کنید.
- قسمت پلاستیکی را تا نزدیک محل اتصال قسمت پروانه‌ای وارد رگ کنید.
- پس از باز کردن قسمت پروانه‌ای، آنژیوکت را با چسب روی پوست محکم کنید.
- چسب را طوری در اطراف آنژیوکت قرار دهید که برش آن به سمت آنژیوکت باشد. دو لبه پروانه‌ای چسب باید در اطراف آنژیوکت قرار گرفته و آن را ثابت نگه دارند.
- پس از آن سوزن را از رگ بیمار خارج کرده و قسمت رابط سرم یا ست خون را به چسب آنژیوکت وصل کنید.
نکات لازم در خصوص استفاده از چسب آنژیوکت
چسب آنژیوکت در بسته‌بندی کاملا استریل ارائه می‌شود، در صورت مخدوش بودن بسته‌بندی از محصول استفاده نکنید.
از آنجایی که آنژیوکت مستقیما وارد رگ می‌شود، برای تثبیت هرچه سریع‌تر آن پس از باز کردن بسته‌بندی استریل، سریعا از چسب استفاده کنید تا به میکروب‌های محیطی آلوده نشود.
در محل ورود کاتتر باید پانسمان استریل قرار گیرد، چسباندن مستقیم چسب غیر استریل روی محل اتصال کاتتر باعث ایجاد عفونت، حساسیت و قرمزی و تورم پوست بیمار می‌شود.
چسب آنژیوکت مانند آنژیوکت برای جلوگیری از عفونت کاملا استریل هستند. توجه داشته باشید که قبل از استفاده چسب آنژیوکت و خود آنژیوکت باز نشده باشد تا از حالت استریل خارج نشده باشد.
توجه: همواره برای اطمینان از اصالت کالا و استریل بودن محصولات پزشکی به خصوص آن دسته از محصولات مانند آنژیوکت و چسب آنژیوکت که به صورت مستقیم با خون و عروق بیمار ارتباط دارند، همواره محصول مورد نظر خود را از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های آنلاین معتبر کالا پزشکی مانند «هلثیوم» خریداری کنید.