کیسه ادرار چیست؟
کیسه ادرار یا همان Urine Bag از یک کیسه به همراه یک تیوب تشکیل شده است و معمولا برای افرادی که بر اثر بیماری یا جراحی امکان تخلیه ادرار به صورت معمول یا رفتن به دستشویی برای آن‌ها وجود ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ادرار از طریق سوندی که به مثانه بیمار وصل شده است وارد کیسه ادرار شده و در صورت نیاز، از طریق سوکت کوچکی که در انتهای تیوب کیسه ادرار قرار دارد تخلیه می‌شود.
اجزای کیسه ادرار
کیسه ادرار معمولا از یک کیسه پلیمری و اجزای متصل به آن تشکیل شده است که عبارتند از:
- شیر یک طرفه
- محل اتصال گیره نگهدارنده
- محل عبور نوار نگهدارنده جهت وصل کردن کیسه به بدن
- شیر صلیبی یا T-valve
در چه مواردی از کیسه ادرار استفاده می‌شود؟
دلایل مختلفی می‌تواند باعث جلوگیری از تخلیه ادرار به صورت طبیعی شود، در نتیجه پزشکان مجبور به استفاده از سوند و کیسه ادرار می‌شوند، از جمله موارد استفاده از کیسه ادرار عبارتند از:
- انسداد مجاری ادراری
- مشکل پروستات در مردان
- سنگ کلیه
- آسیب مثانه
- کیست یا تومورهای دستگاه ادراری
- افراد دارای مشکل بی‌اختیاری در ادرار
- تخلیه مثانه قبل و بعد از جراحی و در حین آن
- تخلیه مثانه در هنگام زایمان
- تزریق دارو به مثانه
- اندازه گیری میزان دقیق ادرار یا آزمایش ادرار
انواع کیسه ادرار
کیسه ادرار متصل به پا
همانطور که از اسم آن مشخص است این نوع کیسه ادرار معمولا به ران پا متصل شده و به فرد اجازه می‌دهد تا بدون مشکل به فعالیت روزانه خود ادامه دهد. کیسه ادرار متصل به پا اندازه‌های مختلفی دارد و به راحتی زیر لباس پنهان می‌شود.
کیسه ادرار ۲ لیتری
کیسه ادرار دو لیتری معمولا برای بیمارانی که نیاز به بستری دارند یا باید مدت طولانی روی تخت دراز بکشند مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل حجم بالای این کیسه‌ها برای افرادی که به دلیل مصرف برخی داروها نیاز به دفع ادرار بیشتری دارند مناسب است. این کیسه‌ها به راحتی به تخت متصل می‌شود و شیر تخلیه که در انتهای آن قرار دارد کار تخلیه آن را ساده‌تر کرده است.
کیسه ادرار مردانه و زنانه
به دلیل تفاوت ساختار دستگاه ادراری در مردان و زنان نوع ملزوماتی که به کیسه تخلیه ادرار متصل است برای مردان و زنان متفاوت است. در واقع نوع و اندازه کیسه ادرار مردانه و زنانه تفاوتی ندارد بلکه نحوه استفاده و جای‌گذاری آن متفاوت است. برای مثال طول و قطر سوندهای مورد استفاده زنان کوتاه‌تر از مردان است، همچنین به دلیل وجود پروستات در مسیر مجرای ادراری مردان امکان استفاده از سوندهای خشک و قطور ممکن نیست.
کیسه ادرار نوزاد
معمولا کیسه‌های ادرار نوزاد بر اساس جنسیت به دو نوع دخترانه و پسرانه تقسیم می‌شوند که برای تشخیص بیماری‌های عفونی در اطفال و نوزادان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کیسه‌ها استریل بوده و یکبار مصرف هستند و تنها برای نمونه‌گیری ادرار برای آزمایش به‌کار گرفته می‌شوند.
در استفاده از این کیسه‌ها دقت کنید که باید ناحیه تناسلی کودک را با آب و صابون به خوبی بشویید تا هیچ‌گونه روغن، پور یا لوسیونی در آن ناحیه وجود نداشته باشد، اجازه دهید خشک شود. سپس کیسه ادرار را به ناحیه تناسلی کودک متصل کنید.
برای دخترها بهتر است چسباندن کیسه ادرار از پایین به بالا و در پسرها از بالا به پایین انجام شود، تا هیچ آلودگی وارد کیسه ادرار نشود. دقت کنید که حداکثر تا ۱ ساعت بعد از جمع‌آوری ادرار نوزاد بهتر است به آزمایشگاه تحویل داده شود.
کیسه ادرار مسافرتی
برای تخلیه ادرار در سفر یا محل‌هایی که دسترسی به توالت امکان‌پذیر نیست می‌توان از آن استفاده کرد. همچنین کیسه ادرار مسافرتی برای معلولین، بیماران بستری و بخش‌های اورولوژی، دیالیز، ایزوله در بیمارستان‌ها، اورژانس ها و… هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در داخل این کیسه‌ها اغلب یک دستمال جاذب ضخیم برای جذب ادرار قرار گرفته است.
نحوه استفاده از کیسه ادرار یا یورین بگ
نحوه استفاده از کیسه ادرار با توجه به نوع آن متفاوت است اما روش معمول استفاده از آن به شرح زیر است:
- ابتدا محل اتصال کیسه ادرار به سوند و انتهای سوند را کاملا ضد عفونی کنید.
- سپس یک حوله یا پارچه زیر کیسه ادرار و پورت آن که به سوند متصل می‌شود قرار دهید تا از نشت ادرار جلوگیری شود.
- قبل از اتصال کیسه به سوند از بسته بودن دریچه خروجی آن مطمئن شوید.
- کیسه ادرار را به انتهای سوند وصل کنید و رابط را داخل پورت سوند قرار دهید.
- دقت کنید همیشه باید کیسه ادرار را پایین‌تر از مثانه قرار دهید تا عمل تخلیه ادرار به خوبی انجام شود.
پس از پر شدن کیسه ادرار باید آن را تخلیه کنید. برای این کار کافی است کیسه ادرار را در ظرف مخصوص یا کیسه توالت قرار دهید و دریچه خروجی آن را باز کنید. پس از خالی کردن کیسه، دریچه آن را به خوبی با پنبه و الکل تمیز کنید تا از ورود هرگونه میکروب و آلودگی جلوگیری شود. سپس دریچه را بسته و از آن استفاده کنید.
حتما پس از تخلیه کیسه ادرار دست‌های خود را به خوبی بشویید.
کیسه ادرار تا چه زمانی قابل استفاده است؟
معمولا کیسه‌های ادرار تا یک هفته قابلیت استفاده دارد، اما هر موقع کیسه ادرار بوی نامطبوعی به خود گرفت بهتر است آن را تعویض کنید.
نکات مهم هنگام استفاده از کیسه ادرار
همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم کیسه ادرار دارای انواع مختلفی است که هر فرد بر اساس شرایط و نیاز خود کیسه ادرار مناسب را انتخاب کند.
از آنجایی که دستگاه ادراری و ناحیه تناسلی به شدت مستعد عفونت است باید تیوب و کیسه ادرار بعد از هربار استفاده به خوبی تمیز شود. دقت کنید در صورتی که کیسه ادرار بوی نامطبوعی به خود گرفت و با تخلیه ادرار هم بوی بد آن برطرف نشد بهتر است آن را تعویض کنید. در غیر اینصورت می‌توانید مقداری سرکه سفید و آب مقطر به نسبت ۲ قسمت سرکه سفید و ۳ قسمت آب را با هم ترکیب کنید و داخل کیسه ریخته و اجازه دهید ۲۰ دقیقه درون کیسه بماند. همچنین می‌توانید از مخلوط سفید کننده و آب به نسبت ۱۵ میلی‌لیتر سفیدکننده و ۱۲۰ میلی‌لیتر آب هم برای شستشوی کیسه ادرار استفاده کنید.
پس از ضدعفونی کیسه ادرار آن را به صورت وارونه در هوای آزاد قرار دهید تا به خوبی خشک شود. پس از خشک شدن می‌توانید دوباره از آن استفاده کنید.
یکی از نکات مهم در استفاده از کیسه ادرار عفونت دستگاه ادراری یا عفونت مثانه است. اگر عفونت مثانه جدی گرفته نشود ممکن است باعث عفونت دستگاه ادراری فوقانی یا عفونت کلیه شود. شایع‌ترین علائم عفونت مثانه، سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار یا اضطرار برای ادرار است. البته در صورتی که عفونت به کلیه‌ها سرایت کند ممکن است درد در پهلوها، تب و حالت تهوع ایجاد شود و خون هم در ادرار مشاهده شود. یکی از مهمترین دلایل عفونت مثانه استفاده از کیسه‌های ادرار غیراستاندارد یا استفاده نادرست از کیسه ادرار است. استفاده درست از کیسه ادرار به دلیل وجود دریچه آنتی ریفلاکس در صورت وجود عفونت مثانه باعث می‌شود از برگشت ادرار به مجرای ادراری جلوگیری شود و عفونت به کلیه‌ها سرایت نکند.
دقت کنید به دلیل حساسیت دستگاه ادراری حتما از کیسه‌های ادرار استاندارد استفاده کنید، دست‌های خود را قبل از نصب کیسه ادرار و بعد از تخلیه آن حتما به خوبی بشویید و کیسه‌های ادرار را به موقع تعویض کنید.