سیفتی باکس (Safety box) با نام علمی “Sharp Container” یکی از پرکاربردترین وسایل در مراکز درمانی است. نمونه این سیفتی باکس ها را شاید در فیلم‌ها دیده باشید. این وسایل بیشتر به رنگ زرد با درپوش قرمز بوده و علامتی سیاه رنگ که نشانه خطرناک بودن محتویات آن است، در بازار موجود هستند.
تعریف سیفتی باکس
سیفتی باکس ظرفی از جنس مواد پلیمر و کاملا یکبار مصرف برای نگهداری و حفظ پسماندهای تیز، برنده، سرنگ‌های پزشکی یا سایر وسایل آلوده است که بعد از پر شدن ظرفیت آن تا خط مشخص شده باید درپوش ظرف را کاملا پلمپ کرده و مطابق با استانداردهای موجود از بین برده شود. سیفتی باکس ها باید نسبت به نفوذ پذیری، ضربه، وارد شدن نیرو، نشتی و ضربه ناشی از سقوط مقاوم بوده و محتویات آن تحت هیچ شرایطی بعد از پلمپ شدن خارج نشود. به دلیل خطرناک بودن پسماندهای بیمارستانی قویا توصیه می‌شود که جمع آوری، نگهداری و دفع سر سوزن و سایر اجسام تیز و برنده مانند آنژیوکت، لانست، اسکالپ، سرنگ نمونه گیری و غیره به وسیله سیفتی باکس بلافاصله بعد از استفاده از وسیله، صورت بگیرد. این ظروف در سایزها و انواع مختلف، متناسب با نیاز مصرف کننده در بازار موجود هستند.
چرا به سیفتی باکس نیاز است؟
در دهه‌های اخیر زباله‌های تیز و برنده تبدیل به تهدیدی خطرناک در محیط‌های درمانی و بهداشتی شده‌اند و دفع آن‌ها در کیسه‌های معمولی و به همراه سایر زباله‌ها باعث گسترش خطر بیماری‌های عفونی و خونی مانند «هپاتیت ب»، «ایدز» و سایر بیماری‌ها می‌شود. علاوه بر این وسایل تیز و برنده بیمارستانی به راحتی می‌توانند محکم‌ترین کیسه‌های زباله را پاره کرده و باعث آسیب به کادر درمانی، زباله گردها، کارکنان حمل و نقل زباله و سایر کارمندان بخش بهداشت و دفع پسماند بیمارستان‌ها شوند. سیفتی باکس‌ها یکی از بهترین وسایل برای مدیریت پسماندهای پزشکی و جلوگیری از انتقال و شیوع بیماری‌های عفونی از زباله‌های بیمارستانی هستند.
ساختار سیفتی باکس
همانطور که اشاره کردیم، این محصولات از جنس مواد پلیمری مقاوم (مانند پلی‌پروپیلن) و به شکل‌های مکعب مستطیل یا استوانه‌ای و توخالی ساخته می‌شوند و نسبت به نفوذپذیری، ضربه و شکسته شدن مقاوم هستند. اجزای سیفتی باکس در واقع یک درب، بدنه و چند پین برای اطمینان از قفل شدن درب جعبه بعد از پر شدن، هستند. سیفتی باکس، ظرفی زرد رنگ بوده که بعد از رسیدن به حد نصاب مشخص شده و پر شدن از پسماندها با دربی قرمز رنگ کاملا پلمپ می‌شود. بعد از این مرحله، سیفتی باکس با توجه به دستورالعمل‌های مربوطه سوزانده یا امحا می‌شود. بهتر است بدانید که مواد به کار رفته در ساخت سیفتی‌باکس کاملا با طبیعت سازگار بوده و بعد از دفع و سوزاندن آسیبی برای محیط زیست نخواهند داشت.
دهانه سیفتی باکس در مرکز آن قرار دارد ( به غیر از مدل‌های ۷ و ۱۲ لیتری) و پرستار یا پزشک می‌تواند به راحتی از هر طرف که بخواهد، وسیله مورد نظر را درون آن بیاندازد، این دهانه روی درب زرد رنگ جعبه قرار داشته و به گونه‌ای طراحی شده است که برای دفع هر محصولی مناسب بوده و ضمن وارد شدن ساده اشیا با دست به داخل آن، امکان خروج وسیله برنده بعد از انداختن در ظرف به حداقل برسد.
روی سیفتی باکس باید برچسبی با عنوان « احتمال آلودگی به وسیله‌ی اجسام تیز و برنده» وجود داشته باشد. علاوه بر این حد نصاب و گنجایش سیفتی باکس با یک خط نشانه با عنوان “Maximum Filling Line ” یا « خط حداکثر گنجایش» نشان داده می‌شود که بهتر است برای ایمنی بیشتر هرگز بیشتر از آن، سیفتی باکس را پر نکنید.
شیارهای تعبیه شده روی درب سیفتی باکس به مصرف کننده این امکان را می‌دهد که تنها با یک دست و بدون آلوده شدن بدن و سایر قسمت‌های سیفتی باکس، قسمت تیز شی استفاده شده را با توجه به سایز و شکلش از پایه جدا و دفع کند.
لازم به ذکر است که در کف برخی از انواع سیفتی باکس ها هولدر یا پایه برای ثابت نگه داشتن و استفاده آسان‌تر نیز تعبیه شده است که در ادامه این مدل‌ها را معرفی خواهیم کرد.
این باکس‌ها در حجم‌ها، اشکال مختلف (مکعب مستطیل، استوانه‌ای و غیره) و سایزهای گوناگون (از نوع جیبی برای پرستاران، مراکز سیار و آمبولانس‌ها گرفته تا مدل‌های با ظرفیت بالا برای بیمارستان‌ها و مراکز با پسماند زیاد) تولید می‌شوند و می‌توانید به راحتی آن‌ها را از فروشگاه‌های آنلاین لوازم پزشکی مانند هلثیوم یا داروخانه‌ها و مراکز مربوط به فروش وسایل پزشکی خریداری کنید.
سیفتی باکس در چه مراکز و مکان‌هایی کاربرد دارد؟
هر مرکز درمانی و بهداشتی از بیمارستان تا مراکز بهداشت محلهای برای دفع پسماندهای خود نیاز به سیفتی باکس دارند. این محصول یکی از مهم‌ترین طراحی‌های پزشکی برای کنترل عفونت و انتقال بیماری بوده و به صورت گسترده در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، مراکز بهداشت، دندان پزشکی‌ها، مطب پزشکان، مراکز جراحی، آرایشگاه‌ها و هتل‌ها برای مدیریت پسماند تیز و برنده استفاده می‌شود.
علاوه بر این در صورت نیاز می‌توانید از سیفتی باکس های کوچک برای مصارف خانگی نیز استفاده کنید.
استفاده از سیفتی باکس در این مراکز نه تنها باعث حفظ سلامت بیماران، کادر بهداشتی و درمان و کادر پزشکی می‌شود بلکه با کنترل بهداشت پسماندهای پزشکی در حفظ سلامت جامعه نیز موثر است.
یکی از دلایل محبوبیت استفاده از سیفتی باکس در مراکز درمانی سهولت کار با آن و امکان استفاده از تکنیک «یک دست» ( قابلیت جدا کردن قسمت تیز و برنده شی به کمک شیارهای روی سیفتی باکس) توسط پرستار یا پزشک برای افزایش سرعت عمل است.
توجه : در دسترس بودن سیفتی باکس به تعداد مورد نیاز در اندازه‌های مختلف (جیبی، ۱ لیتری و غیره) در مراکز درمانی، امری الزامی است.
تبصره الزام استفاده از سیفتی باکس در مراکز درمانی و بهداشتی
بنا به بخشنامه شماره ۲/۱۷۱۳۹/س که در تاریخ ۱۳/ ۰۲ /۱۳۸۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، تمامی مراکز درمانی ملزم به استفاده از سیفتی باکس برای دفع و امحا پسماندهای بهداشتی و بیمارستانی هستند. این پسماندها هرگز نباید تحت فشار قرار گیرند. لازم به ذکر است جنس سیفتی باکس باید به گونه‌ای بوده که پس از سوزاندن باعث آلودگی محیط زیست نشده و حتما درپوش ایمنی داشته باشند. هیچ گونه درزی که باعث نشتی پسماند می‌شود نباید در بدنه یا اجزای سیفتی باکس وجود داشته باشد.
انواع سیفتی باکس
سیفتی باکس ها در دو نوع پلاستیکی و کاغذی (مقوایی) موجود بوده که بیشتر نوع پلاستیکی آن در بازار موجود است. حجم این ظرف‌ها با توجه به کاربردشان در اندازه‌های ۵/۰ ، ۱ ، ۲ ، ۳ ، ۵ ، ۷ و ۱۲ لیتری است. از سیفتی باکس های کاغذی که به آن “cardboard sharps container” گفته می‌شود اغلب برای دفع زباله‌های خشک و مصارف خانگی استفاده می‌شود.
توجه : می‌توانید به کمک هولدرهای تعبیه شده در کف سیفتی باکس های ۵/۰ ، ۱ و ۲ لیتری آن‌ها را روی هر سطحی مانند دیوار یا میز ثابت نگه داشته و راحت‌تر کار کنید.
حداقل مشخصات لازم سیفتی باکس
شما می‌توانید سیفتی باکس مورد نظرتان را از فروشگاه‌های آنلاین لوازم پزشکی یا داروخانه‌ها و مراکز فروش معتبر خریداری کنید. در هنگام خرید به مشخصات زیر دقت داشته باشید:
- وجود علامت استاندارد
- مقاومت در مقابل نشتی، ضربه‌های معمولی، شکستگی یا سقوط
- سهولت در پلمپ یا باز و بسته کردن درب سیفتی باکس
- وجود درب دائمی و موقت ( وجود درب موقت برای جلوگیری از خروج پسماندها و بوی نامطبوع آن‌ها ضروری است، دقت داشته باشید حتما در صورت عدم استفاده از سیفتی باکس حتما درب آن را ببندید.)
- یکبار مصرف بودن ظرف
- عدم تولید گاز «فوران» در هنگام سوزاندن
- سازگاری با محیط زیست بعد از دفع
- قابلیت اتوکلاو و بی خطر شدن
- استاندارد بودن دهانه سیفتی باکس و عدم خروج پسماند بعد از انداختن در ظرف
- نفوذ ناپذیر بودن دیواره‌های سیفتی باکس
- عدم نشت سیالات مانند خون یا عفونت
- حمل و نقل آسان
- وجود تاییدیه وزارت بهداشت و برچسب مشخصات تولید کننده
- وجود علامت حداکثر ظرفیت و علامت هشدار پسماندهای خطرناک
نحوه استفاده از سیفتی باکس
در مرحله اول و پیش از هر چیز شما برای دفع وسایل یکبار مصرف تیز و برنده بیمارستانی و بهداشتی مانند سر سوزن، تیغ بیستوری، اره، اسکالپ، لانست، انواع آنژیوکت، شیشه‌های سرم و فرآورده‌های خونی و دارویی باید از سیفتی باکس استفاده کنید.
دقت داشته باشید حداکثر مدت زمان نگهداری پسماندها در سیفتی باکس «۳ روز» است و اگر برای مصارف خانگی از آن استفاده می‌کنید، حتما سیفتی باکس را دور از دسترس اطفال یا محلهای پر رفت و آمد قرار دهید. سیفتی باکس باید در تمام بخش‌ها و قسمت‌های مورد نیاز در تعداد و حجم‌های مناسب موجود باشد.
توجه: پیش از استفاده، ظرف را به صورت کامل بررسی کرده و حتما از وجود برچسب «پسماند خطرناک» و مشخصات تولید کننده مطمئن شوید. در صورت نیاز مشخصات لازم مانند تاریخ و زمان استفاده را روی برچسب تعبیه شده در بدنه ظرف یادداشت کنید.
بعد از پر شدن حداکثر ۴/۳ ظرف یا حدود ۷۵ درصد آن باید درب قرمز رنگ پلمپ را روی درجه ۲ قرار داده و آن را چفت کرده و برچسب بزنید در کیسه پسماند زرد رنگ قرار دهید تا به عنوان پسماند عفونی دفع شوند. این درب‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بعد از بسته شدن به هیچ عنوان تا محل دفع پسماند و سوزانده شدن باز نشوند.
راهنمای پلمپ کردن سیفتی باکس
ابتدا درب مخصوص پلمپ را روی دهانه با زاویه‌ای مناسب در قسمتی محکم کرده و از همان قسمت درب را روی دهانه سوار کنید. در مدل های ۷ و ۱۲ لیتری دسته باید روی سیفتی باکس مونتاژ شده باشد. دقت کنید که درب کاملا چفت شود.
بستن موقت سیفتی باکس
زمانی که هنوز ظرفیت سیفتی باکس به حد نصاب خود نرسیده باید درب آن را بسته و روی درجه ۱ قرار داده تا در صورت سقوط احتمالی ظرف محتویات درون آن خارج نشوند. در برخی از مدل‌ها نیز اگر درب قرمز رنگ را به حالت معکوس روی دهانه قرار داده و محکم فشار دهید، ظرف به صورت موقت قفل می‌شود. برای اطلاع از نحوه قفل موقت سیفتی باکس دستورالعمل روی بدنه را بخوانید.
توجه : بهترین حالت برای نگهداری از سیفتی باکس ، قرار دادن آن در جای خشک، دور از تابش مستقیم خورشید و در دمای ۱۵ تا ۳۵ درجه ( دمای اتاق) است.