باند گچی ارتوپدی چیست؟
استفاده از باند گچی ارتوپدی یکی از روش‌های بی‌حرکت نگه داشتن اندام بعد از شکستگی است. با استفاده از انواع مختلف این باندها می‌توان عمل گچ‌گیری را انجام داد. نام اصلی باندهای گچی ارتوپدی، «کست» (Cast) است. این ماده همان گچ ساختمانی بوده که مواد دیگری برای بهبود کارکرد به آن اضافه کرده‌اند. استفاده از باند گچی ارتوپدی برای شکسته‌بندی محل آسیب دیده تاثیر بسیار زیادی در تسریع بهبود عضو دارد.
تعریف باند گچی ارتوپدی
به بیان علمی باند گچی ارتوپدی نوعی پانسمان است که توسط کارخانه سازنده توسط فرمولاسیون خاصی با گچ و مواد مخصوص دیگر ساخته می‌شود. باندها به صورت یک‌بارمصرف و قابل استریل تولید شده و معمولا در بسته‌بندی‌های بهداشتی و وکیوم در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین لوازم پزشکی مانند هلثیوم موجود بوده و می‌توانید بنا به نیاز خود از انواع مختلف این باندها خریداری کنید.
مزایای استفاده از باند گچی ارتوپدی
- ثابت نگه داشتن شکستگی‌ها، درمان نافرمی‌ها به‌خصوص در بخش کودکان، درمان رگ‌به‌رگ شدن و درمان دررفتگی مفصل استخوان‌ها
- خشک شدن سریع و گرفتن فرم ایده‌آل برای ثابت نگه داشتن اندام
- وجود منافذ ریز در باندها برای ردوبدل شدن هوا و راحتی تنفس
- سهولت استفاده و تهیه آن
- عدم ایجاد مشکل در رادیوگرافی و امکان عبور اشعه ایکس برای عکس‌برداری
- عدم ایجاد مشکل برای گردش خون و فشار یا گرفتگی در عضلات
- باندها به صورتی ساخته شده‌اند تا عفونت، زخم، خارش و مشکلات پوستی را ایجاد نکند و بیمار با خیالی راحت و مطمئن دوره درمان خود را سپری نماید
- ضد تعریق و ضد آلرژی
- عدم ایجاد عفونت، زخم، خارش یا مشکلات پوستی
- قابل استریل تا ۱۳۴ درجه سانتیگراد پس از باز کردن پوشش سلفون
- یک‌بارمصرف و استریل بودن باندها و ممانعت از ایجاد بیماری‌های پوستی
انواع باند گچی ارتوپدی
برای انجام عمل گچ گیری و شکسته بندی با استفاده از باند گچی ارتوپدی عمدتا از گچ معمولی یا فایبر گلاس استفاده می‌شود. این باندها بسته به نوعی که دارند بعد از آغشته شدن به گچ پزشکی یا خیس شدن لایه سختی ایجاد کرده که از عضو آسیب دیده محافظت می‌کند و آن را بی‌حرکت نگه می‌دارد.
باند گچی ارتوپدی معمولی
حلقه‌ها یا نوارهای گچ معمولی از گاز پانسمان پوشش تشکیل شده است. برای استفاده از این باندها متخصص ارتوپدی باید آن را خیس کرده و دور محل مورد نظر مانند بازوی بیمار بپیچد. معمولا برای جلوگیری از ایجاد حساسیت و تعریق یا احساس خارش قبل از بستن نوار مقداری پوشش پنبه‌ای زیر آن قرار می‌دهند.
گچ معمولی گچ کلسینه و پودری ریز است. بعد از اضافه شدن آب به پودر، سولفات کلسیم ایجاد شده و ماده‌ای سخت و سفید شبیه به گچ ایجاد می‌شود. خشک شدن باند گچی ارتوپدی معمولی بین ۵ تا ۱۰ دقیقه طول کشیده و ممکن است بیمار در طول انجام گچ‌گیری احساس گرما کند. در صورتی که پوشش پنبه‌ای کافی زیر باند گچ معمولی قرار دهید بیمار احساس حرارت نخواهد کرد.
باند گچی ارتوپدی فایبر گلاس
نوارهای فایبر گلاس از جنس بافته‌ای مخصوص تولید شده که به نوعی رزین آغشته می‌شوند. اکثر نوارهای فایبر گلاس به شکل حلقوی تهیه و به صورت نرم بسته‌بندی می‌شوند. این نوارها با «رزین پلی اورتان» اشباع شده‌اند. فایبر گلاس سبک و مقاوم بوده و خلل و منافذ آن بیشتر از باند گچی معمولی است. این منافذ و بافت توری موجب می‌شوند هوا بهتر به پوست اندام بیمار برسد. همچنین فایبر گلاس کمتر از گچ مانع اشعه ایکس است و بهتر می‌توان از طریق رادیوگرافی از استخوان‌ها عکس‌برداری کرد. این باندها ارزان‌تر بوده و به راحتی شکل بدن را می‌گیرند.
بهتر است بدانید که فایبر گلاس یک ماده کامپوزیت است که از فیبرهای شیشه و رزینی تشکیل شده که به محض تماس باند با آب فعال و ظرف ۳ تا ۴ دقیقه خشک و سخت می‌شود. این ماده در عین سبکی بسیار مقاوم بوده و به همین علت جانشین مناسبی برای باند گچی ارتوپدی معمولی است. فایبر گلاس به‌صورت نوارهایی با عرض‌های متفاوت تهیه می‌شود و پزشک معالج با پیچاندن این نوارها به دور اندام یک قالب محکم و سبک را در اطراف آن ایجاد می‌کند.
علاوه بر این، باندهای گچی فایبر گلاس در رنگ‌های مختلف تولید شده و برخی از طرح‌های آن نیز مخصوص کودکان به صورت کارتونی با رنگ‌های جذاب ساخته می‌شوند.
باند گچی ارتوپدی BPI
باند گچی ارتوپدی BPI بر اساس فرمولاسیون منحصر به فردی از پودر گچ در ایران تولید می‌شود. این محصول تحت نظر مهندسین و متخصصین بسیار مجرب و برخورداری از ماشین‌آلات با فناوری پیشرفته تولید شده و ترکیب پارچه گاز با بافت لینو و ساختار کریستالی بوده و انعطاف بسیار بالایی دارد. این باند با طول تقریبی ۲۵۰ سانتی متر و در عرض‌های متنوع ۵، ۷.۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ سانتی‌متر تولید می‌شود.
این باند دارای تاییدیه از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان ملی استاندارد ایران است.
مقایسه باند گچی فایبر گلاس و معمولی
باند گچی فایبر گلاس نسبت به نمونه معمولی مزایای متعددی دارد. این باندها سبک‌تر و راحت‌تر بوده و فشاری بر اندام بیمار وارد نمی‌کنند. همان طور که اشاره شد فایبر گلاس از رزین پلی اورتان فعال شده ساخته شده که با آب فعال می‌شوند. فایبر گلاس استحکام بیشتری دارد و سریع‌تر شکل می‌گیرد. بنابراین گچ‌گیری با باند فایبر گلاس نیاز به نگهداری کمتر داشته و بعد از شروع شدن فرایند التیام و جوش خوردن استخوان انجام می‌شود.
لازم به ذکر است که سطح خارجی باند فایبر گلاس ضد آب بوده و بخش اعظم مواد داخل آن ضد آب نیست. استفاده از مواد ضد آب به منظور جایگزینی این پوشش داخلی ابداع شده تا بیمار بتواند با وجود گچ گرفتن اندام به راحتی استحمام کرده، دست‌هایش را شسته یا کارهای خانه را انجام دهد. وجود مواد ضد آب باعث می‌شود که گچ رطوبتی به خود جذب نکرده و بیمار از خارش شدید یا بوی بد اذیت نشود.
باندهای فایبر گلاس سریع خشک شده و برای انجام عمل گچ‌گیری و شکسته‌بندی باید به متخصص حرفه‌ای مراجعه کرد تا قبل از خشک شدن باند محل مورد نظر را آتل‌بندی کند.
گچ معمولی نیز شکل‌پذیری بسیار خوبی دارد و متخصص می‌تواند به راحتی آن را دور عضو آسیب دیده بپیچد. باندهای گچ معمولی صاف‌تر بوده و کمتر به لباس بیمار گیر کرده یا باعث تحریک پوست می‌شود.
توصیه: اگر شکسته‌بندی با باند فایبر گلاس انجام شود، توصیه می‌کنیم که در صورت هرگونه خراشیدگی یا ناحیه زبری که به لباس گیر کند، به پزشک مراجعه کرده تا باند را اصلاح کند. اگر گچ دچار ترک‌خوردگی باشد نیز باید ترمیم شود.
سایزهای باند گچی ارتوپدی
این باندها در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند که باید بنا به اندازه محل مورد نظر برای شکسته‌بندی خریداری شوند.
- باند گچی با عرض ۸ اینچ یا ۲۰ سانتی‌متر
- باند گچی با عرض ۶ اینچ یا ۱۵ سانتی‌متر
- باند گچی با عرض ۴ اینچ یا ۱۰ سانتی‌متر
- باند گچی با عرض ۲ اینچ یا ۵ سانتی‌متر
- باند گچی با عرض ۳ اینچ یا ۷ سانتی‌متر
علاوه بر این برخی از شرکت‌ها باند گچی ارتوپدی را در اندازه و سایز دلخواه مشتری تولید می‌‌کنند.
جنس گچی که برای گچ‌گیری یا ساخت باندهای گچی ارتوپدی استفاده می‌شود چیست؟
این گچ در واقع سولفات کلسیم نیمه هیدارته است که بعد از ترکیب با آب به طور کامل هیدارته می‌شود. ترکیب گچ با آب یک واکنش گرمازا بوده و به همین دلیل در حین گچ‌گیری بیمار احساس حرارت می‌کند.
می‌توان برای انجام عمل گچ‌گیری به صورت مستقیم از نوارهای پانسمانی که در گچ پزشکی خیس شده یا باند گچی ارتوپدی که به محض ترکیب با آب فعال می‌شود؛ استفاده کرد. این نوارها را به دور لوله‌های پلاستیکی پیچانده و بصورت رول در می‌آورند.
گچ‌گیری چطور انجام می‌شود؟
در صورتی که اندام شما دچار ضرب‌دیدگی یا شکستگی شده و نیاز به عدم تحرک برای بهبود دارد باید به متخصص ارتوپدی یا بیمارستان مراجعه کرد. گچ نباید به صورت مستقیم با پوست بیمار در تماس باشد، به همین دلیل برای ممانعت از چسبیدن گچ به بدن بیمار از یک جوراب نخی به نام «استاگینت» استفاده می‌شود. به جای این جوراب نخی می‌توان محل مورد نظر را با نوار پنبه‌ای به نام «ویبریل» پوشاند. این نوارهای پنبه‌ای در واقع شیت‌هایی به طول حدود ۲ متر و عرض 10 الی ۲۰ سانتی‌متر و ضخامت چند میلی‌متر هستند که به صورت رولی و کاملا استریلیزه بسته‌بندی می‌شوند. از این نوارهای پنبه‌ای برای ایجاد فاصله بین گچ و پوست شده تا در صورت تورم احتمالی اندام، بیمار دچار مشکل نشود.
مراقبت از گچ
- بعد از گچ‌گیری باید به دقت مراقب محل آسیب‌دیده باشید.
- در صورت نیاز می‌توانید برای تسریع خشک شدن گچ با مشورت پزشک از پنکه استفاده کنید.
- اگر از باندهای گچی معمولی استفاده می‌کنید در زمان استحمام برای جلوگیری از جذب رطوبت و رشد باکتری و ایجاد بوی بد در محل گچ‌گیری حتما محل آسیب دیده را با دو لایه پلاستیک محافظ بپوشانید.
- توصیه : بهتر است بدانید که محل گچ‌گرفته گرم و تاریک بوده و در صورت جذب رطوبت و عدم توجه و مراقبت از آن تبدیل به محلی مناسب برای رشد باکتری و قارچ شده و باعث تشدید خارش و ایجاد بوی بد می‌شود.
- اگر پای شما دچار شکستگی شده، تا زمان خشک شدن کامل گچ روی آن راه نروید. معمولا خشک شدن گچ فایبر گلاس بین ۱ تا ۲ ساعت و گچ معمولی بین ۲ تا ۳ روز طول خواهد کشید.
- هرگز پوشش پنبه‌ای زیر باند گچ ارتوپدی را خارج نکنید.
- از اشیای تیز برای خاراندن قسمت آسیب دیده و گچ گرفته شده استفاده نکنید.
- هرگز در خانه اقدام به باز کردن گچ نکنید.
هشدار در استفاده از باند گچی ارتوپدی
- در صورت ایجاد حساسیت و خارش از محصول استفاده نکنید و سریعا با پزشک تماس بگیرید.
- باند گچي بايد هم جهت با ويبريل، بسته شود.
- دقت داشته باشید که در تمام مدت بايد حلقه گچ با اندام در تماس باشد و روی آن غلطانده شود.