پدهای پانسمان (Wound Dressing) به منظور ایجاد یک پوشش محافظ بر روی انواع زخم و با هدف جلوگیری از ورود هرگونه آلودگی و میکروب به سطح زخم طراحی شده‌اند. پدهای پانسمان آماده به خاطر سهولت در استفاده و مزایای بسیاری که دارند، بسیار محبوب هستند. پدهای پانسمان میتوانند از نوع بالشتک و ورقه‌های نازک باشند. ساختار شبکه‌ای و مشبک این پدها باعث میشود هوا به راحتی به داخلشان نفوذ کند که منجر به افزایش سرعت ترمیم پوست شده و همزمان رطوبت اضافی هم از سطح زخم دور شده و خارج میشود. استفاده از باندهای پانسمان سنتی و استریل برای پانسمان کردن زخمها از دیرباز متداول بوده است اما استفاده از آنها مشکلاتی هم به همراه داشته است. به عنوان مثال این نوع پانسمان نمی‌تواند میزان ترشحات زخم را کنترل و مقدار اضافی آن را جذب کند. همچنین با وجود پانسمانهای قدیمی امکان شستشو و استحمام نیز وجود ندارد. نسل جدید پدهای پانسمان این مشکلات را برطرف کرده‌اند و با ویژگی‌های خود باعث ترمیم به موقع و بهبود سریعتر زخم بدن میشوند.
ویژگی‌های پد پانسمان آماده خوب چیست؟
-
ضد حساسیت بودن
چسبهای پانسمان باید کاملا استریل باشند، با پوست بدن سازگاری داشته باشند و موجب بروز هیچگونه التهاب و حساسیت بر روی سطح پوست نشوند.
-
ضد آب بودن
خاصیت ضد آب بودن باعث میشود که فرد بیمار بتواند بدون برداشتن پانسمان و بدون دغدغه بابت خیس شدن زخم و عفونت کردن آن استحمام کند. پدهای پانسمان آماده ضدآب از جنس پلیمری بوده و درون آبژل یا هیدروژل(Hydrogel) که شبکه‌ای از زنجیرهای پلیمری آبدوست هستند قرار دارند. این ویژگی باعث میشود پد بتواند در عین حال که ترشحات زخم را جذب میکند، محل زخم را هم به‌اندازه کافی مرطوب نگه دارد.
-
نفوذپذیری هوا
لایه پوششی که بر روی پانسمان قرار دارد، امکان نفوذ هوا به محل زخم را فراهم میکند که باعث میشود رطوبت اضافی پوست خارج شده و پوست بدن هم در اثر تماس با هوا سریعتر بهبود پیدا کند.
-
قدرت چسبندگی مناسب
یک پد پانسمان باکیفیت باید از قدرت چسبندگی مناسبی برخوردار باشد اما نه بهگونهای که بر روی زخم بچسبد و تعویض و جدا کردن آن را از روی پوست دشوار کند. فرد بیمار باید قادر باشد بدون تحمل سوزش و یا درد پانسمان خود را تعویض کند.
-
نرمی و انعطافپذیری
برای اینکه چسب پانسمان به راحتی بر روی نواحی ناهموار پوست بچسبد و در حرکات او ایجاد محدودیت نکند، باید نرم باشند و انعطافپذیری مناسبی هم بر روی پوست داشته باشند.
-
دارای پد مخصوص با قدرت جذب زیاد
-
استریل بودن و مطابقت با استانداردهای بهداشتی
پد پانسمان آماده در چه مواردی استفاده میشود؟
- بر روی زخمهای سطحی و کم ترشح
- به عنوان کاهش‌دهنده درد پس از عمل‌های جراحی
- محافظت از زخمهای جراحی
- به منظور پانسمان زخمهای کم‌عمق مانند: محل اهدای پوست زخمهای جراحی
- به عنوان پوشش ثانویه و نگهدارنده‌ی پانسمان زخمهای دیگر
- برای زخمهایی که از فاز التهابی گذشته و وارد فاز تکثیری یا پرولیفراتیو شده‌اند.
- در جراحی عمومی شامل عمل قلب باز، لاپاراسکوپی، سزارین، کلو سیتکتومی و…
- سوختگی ها، تاول‌ها و خراشیدگی‌های کوچک
فواید استفاده از پد پانسمان آماده چیست؟
- کمک به کنترل و متوقف کردن خونریزی
- جذب خون و ترشحات زخم
- حفاظت از زخم در برابر آلودگی‌ها و میکروبها در طول فرآیند بهبودی
- بهبود سرعت ترمیم سطح آسیب دیده
انواع پد پانسمان چیست؟
-
پد پانسمان شفاف
این نوع از پانسمان برای استفاده بر روی زخمهایی که خطر عفونت بالایی دارند کارایی بسیاری دارد یا اگر در مواردی پزشک بخواهد مراحل ترمیم زخم را به طور مرتب کنترل کند. همچنین از تعویض مکرر پانسمان که بیشتر اوقات هم به‌منظور مشاهده‌ی وضعیت زخم انجام میشود جلوگیری میکند. از پانسمانهای شفاف اغلب در محل برش‌های جراحی، سوختگی، زخمهای بزرگ و محل IV استفاده میشود. این پانسمانها بسیار نازک هستند و به پزشکان اجازه می‌دهند که عوارض ناشی از زخم و جراحی را راحت‌تر کنترل کنند.
-
پد پانسمان پارچه‌ای
پدهای پانسمان پارچه‌ای متداول‌ترین نوع پدهای پانسمان هستند. علت آن هم گستره وسیع استفاده از آنها است از زخمهای باز پس از جراحی تا خراش‌ها و بریدگی‌های کوچک. بیشتر اوقات پزشکان از پانسمانهای پارچه‌ای به عنوان اولین لایه محافظ استفاده می‌کنند و در برخی از موارد هم به عنوان لایه دوم برای محافظت بیشتر از لایه‌ی اول پانسمان. این نوع از پانسمان به صورت پانسمانهای آماده‌ی از پیش برش خورده و یا به صورت رولی در ابعاد و سایزهای مختلف تولید میشوند و در بازار موجود هستند.
-
پد پانسمان فوم (Foam)
از دیگر انواع رایج پدهای پانسمان زخم می‌توان از پانسمانهای فومی نام برد. که بسته به مارک آن بسیار نرم هستند و معمولا از قدرت جذب بالایی برخوردار هستند. پدهای فومی بهخوبی میزان مناسب رطوبت بر روی سطح زخم را کنترل می‌کنند و به همین خاطر برای زخمهایی که ممکن است بوی نامطبوعی ایجاد کنند، انتخاب بسیار مناسبی به حساب می‌آیند. پدهای فومی به صورت چسبدار و بدون چسب در ابعاد مختلف در بازار موجود هستند.
-
پد پانسمان هیدروکلوئید (Hydrocolloid)
پانسمانهای کلوئیدی قدرت چسبندگی بالایی دارند و غیرقابل تنفس هستند. آنها با ایجاد یک فضای مرطوب بر روی سطح زخم به تسریع زمان بهبودی کمک می‌کنند. سطح پانسمان های هیدروکلوئیدی با ماده‌ای حاوی پلیساکارید و مواد پلیمری پوشانده شده است و با جذب آب نوعی ژل تولید میکند. این ژل به طور مستقیم با سطح زخم تماس دارد و به ترمیم آن کمک میکند. این نوع پانسمان به طور معمول در محل‌های سوختگی به کار می‌رود. همچنین از پانسمان هیدروکلوئیدی می‌توان مدت طولانی‌تری نسبت به سایر پانسمانها استفاده کرد.
-
پد پانسمان هیدروژل (Hydrogel)
این نوع پانسمان بیشتر برای زخمهای خشک که نیاز کمی به ترمیم دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع پانسمان با افزودن رطوبت به سطح زخم باعث میشود بافت خشک و مرده از بین برود و درد ناشی از زخم را در فرد بیمار کاهش می‌دهد. همچنین در برخی انواع آن برای افزایش احساس آرامش و راحتی بیمار از ژل خنک‌کننده هم استفاده میشود.
-
پد پانسمان آلژینات (Alginate)
پدهای پانسمان آلژینات از قدرت جذب فوقالعاده‌ای برخوردار هستند و میتوانند تا ۲۰ برابر وزن خود جذب داشته باشند و به همین خاطر آنها انتخاب مناسبی برای زخمهای شدید و عمیق هستند. معمولا از آنها برای سوختگی‌های شدید و زخمهای وریدی استفاده میشود. از آنها نباید بر روی زخمهای خشک استفاده کرد زیرا محیطی خشکتر ایجاد می‌کنند و مانع از بهبودی زخم میشوند. این نوع پانسمان باید حداقل هر دو روز یکبار تعویض شوند.
-
پد پانسمان کلاژن (Collagen)
این نوع پانسمان معمولا برای زخمهای مزمن با زمان بهبود آرام و یا زخمها و جراحاتی که قسمت وسیعی از بدن را پوشانده‌اند استفاده میشود. پانسمانهای کلاژن مانند پوست دوم موقت عمل می‌کنند و به سلول‌های جدید اجازه‌ی رشد می‌دهند. بدون استفاده از آنها زمان بهبودی بسیار طولانی‌تر میشود.
پدهای پانسمان آماده در ابعاد، جنس و اندازه‌های متفاوتی تولید میشوند و متناسب با ناحیه و نوع زخم می‌توان از آنها استفاده کرد. اگر دچار جراحت و یا آسیب شده‌اید و به پانسمان نیاز دارید، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا با توجه به شرایط و نوع آسیب‌دیدگی، بهترین و مناسبترین نوع پانسمان را به شما توصیه کند.
طریقه استفاده از پانسمان آماده
پیش از هر چیز دستهای خود را بهخوبی بشویید. محل زخم را با محلول بهداشتی یا سرم نمکی به خوبی شستشو دهید و ضدعفونی کنید. حال به آرامی با استفاده از یک حوله بدون پرز یا پارچه تمیز محل زخم را خشک کنید. بستهبندی پانسمان را باز کنید و قسمت پد آن را بر روی زخم و لبهها را روی پوست سالم اطراف زخم قرار دهید. لبههای پانسمان را بهآرامی بر روی پوست فشار دهید تا پانسمان کاملا ثابت شود. از اینکه قسمت پد پانسمان به خوبی تمام محل زخم را پوشانده است، اطمینان حاصل کنید.
نکات مهم در هنگام استفاده از پد پانسمان
- اگر پس از قرار دادن پد پانسمان بر روی محل زخم، متوجه خونریزی و نفوذ خون به بیرون شدید از برداشتن پد پانسمان خودداری کنید. در این شرایط از یک پد استریل دیگر بر روی جای زخم استفاده کنید. اگر باز هم خون از پانسمان دوم عبور کرد، هر دو پانسمان را بردارید و با گذاشتن یک پد پانسمان جدید به جای قبلیها، محل خونریزی را کمی تحت فشار قرار دهید تا خونریزی متوقف شود.
- توجه داشته باشید که قبل از استفاده از پانسمان، خونریزی باید به طور کامل کنترل شده باشد.
- پانسمان باید محل زخم را به طور کامل بپوشاند. با توجه به این که پدهای پانسمان آماده در اندازهها و ابعاد متنوعی در بازار موجود هستند در هنگام خرید به ابعاد مورد نیاز خود برای پوشاندن کامل محل زخم توجه داشته باشید.
- از کشیدن پانسمان بر روی زخم خودداری کنید و آن را مستقیما بر روی محل مورد نظر قرار دهید.
- در هنگام ضدعفونی کردن محل زخم، از مرکز زخم این کار را شروع کنید به سمت اطراف زخم و با حرکات دورانی به آرامی محل زخم را تمیز کنید و پانسمان را تعویض کنید.
- برای اکثر زخمها باید چسب پانسمان به طور روزانه تعویض شود. اگر هم از پانسمان ضد آب استفاده میشود، متناسب با وضعیت بیمار و نوع زخم، هر 3 تا 7 روز باید نسبت به تعویض و ضدعفونی محل زخم اقدام شود.
- پانسمانهای آماده میتوانند میزان نفوذپذیری یا مسدودکنندگی متفاوتی نسبت به مایعات، هوا، میکروبها و.. داشته باشند و در هنگام خرید باید به آنها توجه داشت.
- پدهای پانسمان در بستهبندیهای کاملا بهداشتی و استریل در بازار موجود هستند. در خاطر داشته باشید که پس از باز کردن بستهبندی آنها از حالت استریل خارج میشوند و در معرض انواع آلودگیهای محیطی قرار خواهند گرفت، به همین خاطر پیش از باز کردن بستهبندی حتما از تمیز بودن دستها مطمئن شوید و یا از دستکشهای بهداشتی استفاده نمایید.
- در هنگام پانسمان کردن مراقب باشید و از صحبت کردن، عطسه و سرفه بپرهیزید.
نحوه نگهداری
پانسمانها را در محیط خشک، خنک و به دور از تابش مستقیم نور خورشید قرار دهید. برای دسترسی سریع در مواقع ضروری و مورد نیاز بهتر است آنها را در جعبه کمکهای اولیه و در دسترس قرار دهید.
پدهای پانسمان آماده، یکبار مصرف هستند و باید پس از هر بار استفاده به روشی بهداشتی دور انداخته شوند.
این پدها را می‌توانید از مراکز فروش لوازم پزشکی معتبر مانند هلثیوم خریداری کنید.