بتادین چیست؟
«بتادین» با نام پزشکی « پوویدون – آیوداین» یک محلول ضدعفونی کننده و گندزدای موضعی است که از آن برای پانسمان، شستشوی پوست قبل و بعد از عمل و ضدعفونی کردن محل زخمها استفاده میشود. معمولاً به بتادین «دوا گلی» نیز گفته میشود. این محلول یک گند زدای بسیار قوی بوده که از آن برای استریل کردن موضعی استفاده میشود. معمولاً بتادین به صورت مایع یا پودر شده در بازار موجود است، میتوان از آن برای استریل کردن دستها و شستشوی زخمهای کوچک و سطحی برای جلوگیری از بروز عفونت و انتقال آن به سایر نقاط استفاده کرد.
بتادین میتواند کلیه باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی، قارچها، اسپورها و ویروسها را از بین ببرد. توجه داشته باشید برای شستشوی زخمهای ناشی از سوختگی نباید از بتادین استفاده کرد، همچنین در هر مرتبه استفاده از بتادین برای استریل کردن زخمها باید ۵ تا ۶ دقیقه بعد از شستشوی موضع آسیب دیده حتما آن را با «سرم نمکی» شستشو دهید. بتادین هیچگاه نباید در زخم باز بماند زیرا باعث بروز مشکلات جانبی خواهد شد.
انواع بتادین
بتادین در دو نوع بتادین سبز و قهوهای موجود است و شما میتوانید نمونه مورد نظر خود را با بهترین کیفیت از فروشگاههای آنلاین و معتبر لوازم پزشکی مانند هلثیوم یا داروخانهها تهیه کنید.
بتادین سبز
بتادین سبز در واقع محلول ۱۰ درصدی پوویدون – آیودیون است که از آن برای آماده سازی پوست بیمار قبل از درمان و جراحی و از بین بردن باکتریهای عامل عفونت تنفسی استفاده میشود. این محلول کاملا یکبار مصرف است که فقط به صورت موضعی کاربرد دارد. بتادین برای ضدعفونی کردن سطح پوست و زخمها نسبت به محلولهای حاوی «ید» و «کلرید» بسیار مناسبتر است و بر روند التیام اثر منفی نمیگذارد. همچنین بتادین به دلیل دارا بودن «ید فعال» که به آهستگی بافتهای نرم بتادین را جذب میکند، اثری پایدارتر داشته و برای مدت زمان طولانیتری موضع مورد نظر را استریل نگه میدارد، بنابراین بتادین برای جراحیهای سنگین و طولانی مدت بسیار مناسبتر از ید است.
توجه: هرگز خودسرانه و بدون مشورت پزشک از بتادین سبز برای شستشوی زخمهای عمیق و سوختگی استفاده نکنید. این کار میتواند باعث سوختگی، تحریک پوست و طولانی شدن روند التیام شود.
همچنین لازم به ذکر است که از بتادین در بیماران مبتلا به اختلال «تیروئید» و بیماران تحت درمان با «لیتیوم» نباید به صورت طولانی مدت استفاده شود.
بتادین قهوهای
بتادین قهوهای که با نام «اسکراب» نیز شناخته میشود، محلول ۷/۵ درصدی پوویدون – آیودین است که از آن برای از بین بردن باکتریهایی عامل عفونت و آماده سازی پوست قبل از جراحی استفاده میشود. برای استفاده از بتادین قهوهای باید حدود ۵ میلیمتر از بتادین را روی دست و ساعد خیس ریخته و حدود ۳ ثانیه آنها را به هم مالش دهید. با استفاده از مقداری آب تمام دست خود را آب بکشید. برای اطمینان بیشتر یک مرتبه دیگر تمام این کارها را انجام دهید.
موارد استفاده از بتادین
بتادین عموما برای استفاده موضعی و استریل کردن سطح پوست درمان خراشهای سطحی، تاولها و بریدگیهای جزئی استفاده میشود. از جمله دیگر کاربردهای این محلول میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
درمان عفونتهای واژن
در برخی موارد با تشخیص متخصص زنان و زایمان برای درمان التهاب واژن بر اثر عفونتهای قارچی، عفونتهای مختلط و تریکوموناس از بتادین استفاده میشود. بتادین مورد استفاده در این درمان باید غلظتی بین ۷/۵ تا ۱۰ درصد داشته باشد. معمولا از بتادین محلول در آب و رقیق شده یا اسپری، اسکراب، پماد یا سواب حاوی بتادین برای درمان التهاب واژن استفاده میشود.
درمان برخی از بیماریهای چشمی
در موارد خاص برای درمان التهاب ملتحمه نوزادی به خصوص اگر ناشی از بیماریهای مقاربتی مانند سوزاک با عامل باکتری کلامیدیا باشد از محلول بتادین بافر ۲/۵ درصد با تجویز و صلاح دید پزشک استفاده میشود. از آنجایی که پوویدون – آیوداین میتواند قارچها و ویروسهای عامل بیماریهایی مانند «ایدز» و «هرپس سیمپلکس» را از بین ببرد، لذا برای جلوگیری از بروز ملتحمه نوزادی مناسب است.
درمان مشکل جمع شدن مایع در پشت ریه
«پلورودزیس» یا مشکل جمع شدن مایع در پشت ریه به دلیل نشت مداوم مایع ریوی متورم بروز میکند. معمولا از «تالک» برای درمان این مشکل استفاده میشود، اما پوویدون – آیوداین یا همان بتادین نیز در این مورد عملکردی مشابه تالک دارد. از آنجایی که بتادین را میتوان راحتتر تهیه کرد و قیمتی پایینتر از تالک دارد لذا از نوع مخصوص آن در بیمارستان و تحت نظر متخصص برای رفع مشکل جمع شدن مایع پشت ریهها استفاده میشود.
توجه: ید موجود در بتادین با پراکسید هیدروژن نقره و طلا واکنش نشان میدهد که باعث بیاثر شدن بتادین و ترکیبات آن میشود. علاوهبر این، بتادین با ترکیبات جیوه نیز واکنش نشان داده و ترکیب خورنده «یدید جیوه» را تولید میکند. از آنجایی که بتادین تقریبا با تمام فلزات واکنش میدهد، نمیتوان از آن برای استریل کردن موضعی به منظور «پیرسینگ» یا سوراخ کردن گوش و بدن استفاده کرد.
در چه مواردی نباید از بتادین استفاده کرد؟
دقت داشته باشید بتادین «فقط» مخصوص استفاده موضعی است بنابراین از بلع یا ورود آن به دستگاه گوارشی باید خودداری کرد. همواره دقت کنید تا بتادین وارد چشمهایتان نشود. همچنین تحت هیچ شرایطی بدون مشورت پزشک از بتادین برای شستوی مستقیم حفره زخم و محل سوختگی استفاده نکنید. از آنجایی که بتادین دارای «ید» است میتواند بر سلولهای زایا و ترمیم کننده پوست تاثیر منفی بگذارد، بنابراین استفاده مستقیم از بتادین درون حفره زخم میتواند باعث تاخیر در بهبود و ترمیم و افزایش زخمها شود. بهتر است برای شستشوی زخم از سرم «نرمال سالین» استفاده کنید.
چطور از بتادین استفاده کنیم؟
میتوانید بتادین را به صورت مستقیم روی پوست ریخته و محل مورد نظر را پیش از جراحی یا تزریق استریل کنید. در غیر این صورت پیش از استفاده ابتدا دستهای خود را استریل کرده، مقداری بتادین روی پنبه ریخته و اطراف زخم یا موضع را استریل کنید، ۵ تا ۶ دقیقه صبر کرده و اجازه دهید بتادین خشک شود. در مواردی غیر از انجام جراحی یا تزریق، بعد از استفاده از بتادین اطراف موضع را با سرم شستشو استریل کرده و پانسمان کنید.
احتیاط کنید
- اگر مناطق وسیعی از پوست دچار آسیب شده، از مصرف بتادین خودداری کنید زیرا باعث جذب مقادیر زیادی ید از طریق پوست میشود.
- در صورتی که هرگونه حساسیت به داروهای حاوی ید دارید، حتما پیش از استفاده با پزشک خود مشور کنید. استفاده از داروهای یددار در بیمارانی که به ید حساسیت دارند بسیار با احتیاط انجام میشود.
- دقت کنید تا بتادین در چین خوردگی بدن بیمار نماند. اگر بتادین طولانی مدت روی پوست بماند باعث ایجاد خارش، سوزش و قرمزی میشود.
- مصرف بتادین در نوزادان زیر ۱.۵ کیلو گرم ممنوع بوده و برای سایر نوزادان نیز فقط با صلاح دید پزشک میتوان از آن استفاده کرد. توصیه میکنیم هرگز از بتادین برای استریل کردن محل زخم بند ناف نوزاد تازه متولد شده استفاده نکنید.
- در دوران شیردهی و بارداری تنها میتوان با مشورت پزشک از بتادین به صورت موضعی استفاده کرد.
- بتادین محصولی کاملا موضعی و یکبار مصرف است.
- بتادین را در فضایی خشک و خنک، در دمای ۳۰ درجه و دور از تابش مستقیم نور خورشید نگهداری کنید.
- بتادین را دور از دسترس اطفال نگهداری کنید.
- در صورت تماس با چشم سریعا موضع را با آب شسته و با اورژانس تماس بگیرید.
- در صورت بروز هرگونه آلرژی با استفاده از بتادین، مراتب را به پزشک خود اطلاع دهید.